Dr. J.G. Vermaak MMC MCM CMC
opleidingsverleden
Ik heb natuurwetenschappen in combinatie met organisatiepsychologie gestudeerd in Utrecht en Florida. Verder volgde ik opleidingen op het gebied van persoonlijke begeleiding en opleidingen voor yogadocent. Later deed ik de masteropleiding advieskunde bij de Vrije Universiteit en spijkerde ik bij via cursussen. Nadien waren leeromgevingen vooral zelf opgezet met collegae. Ik ontving een ere-mastergraad veranderkunde bij Sioo. Het meeste leerde ik echter in de combinatie van adviseren, doceren, onderzoek en publiceren in samenwerking met anderen. Zo is leren ingebouwd als deel van het dagelijkse werk. Dat is nog steeds zo.
historie als adviseur
Ik ben organisatieadviseur sinds 1987. Dat begon bij het Instituut voor Milieu & Systeemanalyse (IMSA) van Wouter van Dieren. Mijn betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken en het systemisch denken stamt beiden vanuit die tijd. We hielpen de ‘grote vervuilers’ omgaan met maatschappelijke druk en hielpen ze de duurzaamheid van hun organisaties vergroten. Na een korte tijd als zelfstandig adviseur werkte ik zeventien jaar bij Twynstra Gudde als senior partner. Ik verdiepte me als adviseur in het managen van professionals en vooral in verander- en leerprocessen. Ik specialiseerde me gaandeweg in het ijken en verrijken van veranderagenda’s in organisaties en het ontwerpen en realiseren van organisatieontwikkeling. Actieonderzoek naar complexe organisatievragen en onbegrepen organisatiehistories nam een centrale plaats in.Sinds begin 2011 werk ik als zelfstandig adviseur. De nadruk ligt inmiddels op het met betrokken veranderaars aanpakken van uitdagende veranderopgaven in en tussen organisaties, vaak met een maatschappelijk karakter. Het belang van kritisch denken (om niet alleen zaken te vernieuwen, maar ook de status quo te verstoren) en meerlagig werken (lokaal handelen binnen bredere contexten) is een actueel thema – juist bij transitieopgaven.
historie als docent
Ik heb altijd opleidingen verzorgd over het vak van veranderaar/adviseur binnen de organisaties waar ik werkte. Dat begon al bij IMSA. Bij Twynstra Gudde leidde ik het kenniscentrum Veranderkunde, steunde productontwikkeling en professionaliseerde adviseurs sinds eind jaren ’90. Daarnaast verzorg ik de laatste vijfentwintig jaar opleidingen, geef ik lezingen en coach ik mensen. Lezingen zijn vaak voor een breed publiek en hou ik beperkt. Meer tijd steek ik in opleidingen en coaching en daar is de nadruk komen te liggen op ‘change agents’ als doelgroep: mensen die verantwoordelijkheid nemen voor de veranderingen in hun eigen omgeving ongeacht hun functie of affiliatie. Ik ben de afgelopen jaren betrokken geweest bij programma’s van onder meer de Copenhagen Business School en de Vlerick Business School in het buitenland en ik ben vaste gast in programma’s van de NSO-CNA Leiderschapsacademie, de Hogeschool van Amsterdam, VUCA Academy en Nyenrode. Het meest intensief is mijn betrokkenheid bij lange programma’s die ik mee-ontwerp, waarvan sommige openbaar. Zo gaf ik bij Sioo ruim tien jaar mee vorm aan de ‘Advanced Change Management’ (ACM) Masteropleiding voor ervaren adviseurs en de afgelopen jaren deed ik dat voor opleidingen en events over ‘systeemdenken’. Bij Nsob leid ik samen met Mark van Twist de kenniswerkplaats en pop up sessies ‘Vrijmoedig Vernieuwen’. Vanuit de ambachtsschool verzorg ik samen met Leike van Oss theorie-ateliers over de randen van het verandervak. Rode draad in deze leeromgevingen zijn het duiden van patronen, het lokaal krachtig experimenteren, het gidsen van vijandige omgevingen en het werken met kennis en onderzoek.
historie als onderzoeker
Onderzoek is een rode draad in mijn werk. Vroege inspanningen betroffen wetenschapswinkelwerk in het kader van duurzaamheid en gezondheid, gevolgd door veel praktijkgericht onderzoek in het kader van organisatieadvies. Onderzoek als vak op zich kreeg echt betekenis in het kader van een promotieonderzoek naar vernieuwing rond complexe vraagstukken in de wereld van de Nederlandse diplomatie: een omvangrijk actieonderzoek binnen twintig organisatieontwikkelingstrajecten, velen meerjarig en in het buitenland. Het onderzoek startte in 2001 en ik promoveerde er in 2009 cum laude op aan de Universiteit in Amsterdam. Het resultaat stond als beste proefschrift op de shortlist van de Vereniging Bestuurskunde en werd als zodanig bekroond door de Nederlandse Kwaliteits Kring. Het illustreert dat mijn onderzoek vaak een transdisciplinair karakter heeft. Ander onderzoek heeft betrekking gehad op onder meer de transitie van de jeugdzorg, de relatie tussen experimenteren en opschalen, het versterken van duurzame handel of de diversiteit aan veranderbenaderingen. Daarnaast begeleid ik anderen in het doen van onderzoek, zowel ten behoeve van (academische) kennisvorming als ten behoeve van verandering (actieonderzoek). Ik draag als senior research fellow bij Nsob bij aan kennisontwikkeling en verspreiding. Daarnaast ben ik buitengewoon raadslid bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Ik ben verder lid van de wetenschappelijke raad van de OOA en lid van de Academy of Management.
historie als schrijver
Ik schrijf met regelmaat. Dat telt op tot ruim honderdvijftig publicaties, variërend van boeken en academische artikelen tot columns, bijdragen in vaktijdschriften en video- en podcasts. Ze gaan over veranderkunde, leren, systeemdenken, professionals, paradoxen en onderzoek. Het meest bekend zijn de handboeken ‘Leren Veranderen’ en ‘Learning to Change’ (met Léon de Caluwé) en ‘Iedereen verandert – Nu wij nog’ dat is geschreven voor een breed publiek. ‘Plezier beleven aan Taaie Vraagstukken’ is een boek voor de echte liefhebber en werd bekroond als beste boek door de Orde voor Organisatieadviseurs. Ik ben co-auteur van onder meer ‘Leren in Organisaties’, ‘Creative Consulting’, ‘Onderzoekende Professionaliteit’, ‘Dynamics of organizational change and learning’, ‘Perspectieven op kwaliteit’, ‘Meer dan de som der delen’ en ‘Veranderen van maatschappelijke organisaties’. Artikelen zijn geplaatst in onder meer Journal of Applied Behavioral Science, Journal of Management Inquiry, International Journal of Action Research, Management Decision, Holland Management Review en Management & Organisatie. Verschillende publicaties zijn bekroond. Ik zat in de redactieraad van het blad Waardenwerk en van Management & Organisatie. Het schrijven zit in mijn bloed.
huidige werkomgeving
Het werken als zelfstandige sinds begin 2011 was ingegeven door het verlangen meer tijd te maken voor mijn professie en minder voor bureauzaken. De meeste werkzaamheden verricht ik echter in samenwerking met anderen. Dat vindt vaak plaats in een informeel netwerk van verwante adviseurs, opleiders en academici. Daarnaast zijn er institutionele associaties die helpen om voeling te houden, nieuwe mogelijkheden te spotten en samen op te trekken. Op het adviesvlak ben ik associate partner bij Twynstra Gudde en gecertificeerd als management consultant (CMC). Op het opleidingsvlak ben ik associate partner van Sioo en CRKBO-geregistreerd. Ik ben verder senior research fellow bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (Nsob) en buitengewoon raadslid bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
