Dat circular ventures een fijn idee zijn, is iedereen het wel over eens. Maar hoe je die voortvarend schept, is weer een ander verhaal. Dus gingen bovenstaande drie partijen op onderzoek uit wat de soort methodologie is die dat (krachtiger) mogelijk maakt. Als onderdeel van dat onderzoek brachten ze dit voorjaar een eclectisch gezelschap bijeen Lees meer…
publicaties
Je vindt hier een selectie van mijn publicaties. De meesten kan je meteen downloaden of bekijken. Ze zijn gerangschikt naar soort (boeken, videos, interviews e.d.) waarop je hierboven in de balk kan selecteren. Je kan ook op onderwerp selecteren via de genrelijst hiernaast. Als je een volledig overzicht wil, download dan de publicatielijst. Als je iets wil lezen waar je over alle onderwerpen wat vindt, kies dan voor het boek ‘Iedereen verandert’ want dat brengt veel bondig en in samenhang bijeen.
Circular venture building
Emerging Fundamentals
Procesdenken: impressie & toepassing
In: M. de Man & J. Segers (red) Tijdmeesterschap. Mediawerf, 2024
‘What is the wind other than blowing’: dat is de openingsvraag die Martha Feldman op het jaarlijkse congres van procesfilosofen in 2014 stelde om de deelnemers meteen een glimp te gunnen van procesdenken. Haar oogmerk was dat je ineens beseft dat we vaak spreken over wind of storm als een ‘ding’, maar dat de essentie ervan meer schuilgaat in de turbulentie van waaien als ‘proces’ Lees meer…
Iedereen verandert. Nu wij nog.
Een gids voor veranderaars, werkers, leiders, activisten, adviseurs, begeleiders, docenten, onderzoekers, studenten, innovators.
We veroorzaken dagelijks verandering. En we ondergaan het ook dagelijks. Iedereen verandert dus – zij het niet altijd succesvol. Dit boek laat zien hoe je in je directe omgeving het verschil maakt, hoe je de rest van de organisatie in een verandering meeneemt en hoe je zelf stevig genoeg in je schoenen staat om beide met succes te doen.
Het maakt daarbij niet uit of je werkt in zorg of dienstverlening, op werkvloer of in bestuurskamers. Het is voor iedereen die verandering vrijwillig oppakt, voor wie het op haar bord heeft gekregen of voor wie het als zijn vak ziet. Het is dus voor een breed publiek. Lees meer…
Dubbele-podcast over onderwijsvernieuwing
Het ‘teaching & learning network’ van de Hogeschool Utrecht heeft sinds een paar jaar een podcastserie over onderwijsinnovatie. In hun eigen woorden: ze onderzoeken daar in gesprekken met elkaar en aanschuivende gasten waar je tegenaan loopt bij grote en kleine innovatietrajecten Lees meer…
Paradoxen: werk maken van ongemak
We schreven een artikel over hoe je ambachtelijk kan omgaan met paradoxen in het kader van het jubileumnummer (75 jaar!) van het blad Management & Organisatie. Wij staan daarbij stil hoe er kansen en mogelijkheden ontstaan door werk te maken van het ongemak dat onlosmakelijk bij paradoxen hoort Lees meer…
Videolezing ‘De adviseur als wereldverbeteraar?’
Je kan de Ernst Hijmanslezing horen die ik op 18 januari 2021 gaf voor Nederlandse adviseurs. De lezing wordt eens per jaar georganiseerd door de Orde voor Organisatiekundigen en -Adviseurs (OOA). Lees meer…
Leren Veranderen – geheel herziene 3e editie
Kennis voor veranderaars in opleiding en praktijk
Leren veranderen is al twintig jaar een veelgebruikt handboek voor de veranderkundige. Deze derde geheel herziene editie bestaat voor het eerst uit zowel het fysieke handboek, de kennissite www.lerenveranderen.nl en de kleurenapp.
Vijf stappen om een causaal diagram te maken
In: L. van Oss & B. Kessener. Systematisch kijken naar de organisatie als systeem. Vakmedianet, 2018
Causale diagrammen kunnen helpen je om te gaan met complexe vraagstukken. Zulke vraagstukken zijn vaak niet eenduidig: ze bestaan uit veel aspecten die met elkaar te maken hebben. Daardoor zijn ze niet zo eenvoudig te doorgronden, laat staan te hanteren. Met causale diagrammen breng je de dynamiek achter zo’n vraagstuk in beeld en je ziet daardoor meer mogelijkheden om die te beïnvloeden. Het is daarmee bij uitstek een instrument voor veranderaars. In dit hoofdstuk sta ik stil bij de wijze waarop je een diagram maakt op maat voor je eigen vraagstuk Lees meer…
Plezier beleven aan taaie vraagstukken
Werkingsmechanismen van vernieuwing en weerbarstigheid
Dit boek is voor veranderaars die complexiteit niet schuwen. Het is een tweede herziene editie van het in 2009 gepubliceerde handboek. Het gaat in op taaie vraagstukken die je in overvloed in elke organisaties vindt en die van waarde zijn: denk aan samenwerking tussen professionals, ondernemende bureaucratieën, verandering van organisatiecultuur, duurzaam ondernemerschap of multiculturele samenwerking. Zulke vraagstukken kenmerken zich door complexiteit: veel factoren en veel actoren hebben er mee te maken. Ze zijn niemand en van iedereen tegelijk. Het maakt ze zowel lastig kenbaar als moeilijk maakbaar.
Uit de school – podcast over ‘Schaal maken’
De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) heeft sinds de zomer een podcast serie ‘Uit de School’ waarin ze maatschappelijke uitdagingen, vragen en vernieuwingen bespreken, in het bijzonder in de wereld van openbaar bestuur.
In de 5e editie daarvan komen Mark van Twist en ik in gesprek onder leiding van Jorren Scherpenisse over ‘Schaal maken’. Een beetje cryptische titel, maar denk enerzijds aan het verlangen van mensen die met in pilots of niches iets vernieuwends doen dat dat zich spreidt, wat in de wandelgang dan ‘opschalen’ heet Lees meer…
Meervoudigheid voor beginners en gevorderden: de veranderkleuren
In M. de Witte, M.J. Vink & M. van Grinsven. Essenties van verandermanagement. Boom, 2021
Een bondig verhaal over zowel kleurendenken als alle toepassingen ervan: dat was de vraag van de drie redacteuren. Het is een hoofdstuk geworden in het boek over veranderessenties: een soort canon van veranderkundige benaderingen. Het gaat in op de meervoudigheid van denken en doen die nodig is bij verandering (aan de hand van het kleurendenken) en de ambachtelijke wijze waarop je diagnose, vormgeving en interveniëren als een cyclisch proces doet. Lees meer…
Lekker onverstoorbaar werken aan je kennis en kunde
Het eerste nummer is uit van het tijdschrift voor adviseurs: het thema is ‘de interne organisatie-adviseur. Daar mochten een stel mensen hun licht op laten schijnen. Gelukkig ook stevige interne adviseurs zoals Birgit Dewez of Peter van den Raadt. Maar dus ook wat externe adviseurs die vaak met interne adviseurs optrekken waaronder Elsbeth Reitsma, Paul Kloosterboer en ikzelf. Lees meer…
Leren van of door rapporten
Hoe de gemeente Rotterdam leert van raadsenquêtes en rekenkamerrapporten
Herkent u dat? Er verschijnt over uw organisatie een rapport met aanbevelingen hoe van alles beter moet. De bedoeling is dat dat doorwerkt en effect sorteert. Maar toch werkt dat niet altijd zo uit… Lees meer…
Voor verandering binnen je eigen werk moet je moeite doen.
Het onderwijsblad ‘Tijdschrift voor Intern Begeleiders’ kwam mij bevragen over hoe je wel of juist niet veranderingen kan helpen realiseren binnen scholen. Lees meer…
Videolezing: Wat te doen als (onderwijs)vernieuwing lastig lijkt?
Dit is een lezing van een dik half uur over patroonherkenning. Dat is wat mij betreft een veranderkundig kernthema als het gaat over aanpakken van vraagstukken die weerbarstig zijn – die niet vanzelf gaan. Daar moet je namelijk scherp krijgen welke dynamiek achter die weerbarstigheid schuil gaat, zodat je kan ophouden die zelf mee in stand te houden. En zodat je ook weet wat je er voor in de plaats kan doen. Lees meer…
Experimenteren en opschalen
Hoe ministeries zoeken naar oplossingen voor maatschappelijke opgaven
In dit deze publicatie gaat een team van onderzoekers van Nsob in op de dynamiek van experimenteren en opschalen in de context van maatschappelijke vraagstukken. Als je het leest krijg je een beeld van de verschillende manieren waarop je met experimenteren kan omgaan, hoe je opschalen kan organiseren en hoe je die twee processen met elkaar verbindt. Lees meer…
Podcast ‘Samenwerken in het Voortgezet Onderwijs’
Common Eye maakte een drieluik-podcast voor de VO raad rond de uitdagingen van regionaal samenwerken. Steeds met een bestuurder van de sector en een ‘expert’ erbij. Ik was de hekkesluiter van het drieluik samen met Hans Elbers als bestuurder over ‘samenwerken is ook veranderen’ Lees meer…
Video-reeks ‘Het vormgeven van verandering’
Dat verandertrajecten niet eenvoudig zijn, kan iedereen die er mee te maken heeft gehad beamen. Ik bespreek in deze online collegereeks hoe je de kans op een succesvol verandertraject aanzienlijk vergroot. In veel veranderplannen worden gelijksoortige ‘weeffouten’ gemaakt. Met alle energie die naar het rechtzetten van deze fouten gaat, kunnen de veranderopgaven zelf in het geding komen. Met stagnatie als gevolg. Lees meer…
Over kleuren, meervoudigheid en onderwijs
Wie lesgeeft of werkt met het kleurendenken krijgt vroeger of later vragen over of de kleuren gecombineerd mogen worden (ja!), over wat nou doorslaggevend is om diepgang te bereiken of hoe je dominantie van bepaalde kleuren doorbreekt in organisaties. Lees meer…
Video-lezing ‘Plezier beleven aan taaie Vraagstukken’
Op 29 november 2012 was ik uitgenodigd een keynote te verzorgen over het omgaan met taaie vraagstukken in Brussel. Er was een bijeenkomst belegd voor de ‘community’ rond Plan C – een Vlaams informeel transitienetwerk rond duurzaam materialenbeheer. Ik maakte een selectie uit het gedachtengoed van vernieuwingsmechanismen rond taaie vraagstukken Lees meer…
Videolezing ‘HR professional als veranderaar’
Wat maakt je je als HR professional krachtig? Wat kan je afkijken van de veranderkunde daarin? Wat zijn de zes grootste uitdagingen? En hoe pak je die het best op? Lees meer…
Podcast over transitie in zorg en welzijn
De podcastserie van Vitavalley ‘Beware of the next step’ is van start gegaan. Ik vond het fijn dat ze dat met mij wilden aftrappen. Waarin we tegelijk nog samen aan het uitzoeken zijn hoe je zo’n eerste podcast dan samen doet. Over innovatie, netwerkorganisaties, covid, dominante contexten en de zoektocht naar genoeg impact… Lees meer…
Omgaan met paradoxen
In: M. Ruijters, R. Schut & R.J. Simons. Canon van leren en ontwikkelen (2ed) – Boom, 2020
Paradoxaal werken zit in het hart van organiseren, veranderen en leren. We lopen er dagelijks tegenaan. Het zit als een rode draad in eerdere publicaties van me over taaie vraagstukken, systemisch kijken en kleurendenken. Maar hoe werkt dat nou precies? En welke mensen hebben er de afgelopen 25 jaar nou vooral zinnig dingen over onderzocht en beschreven? Lees meer…
Werelden achter de zorg 2.0.
Doormodderen en aanpakken
Nu hard willen vernieuwen is naïef en onaardig
In de reeks 'Leiderschapspraktijken in tijden van Corona'
In een reeks van de NSO-CNA academie werd ik bevraagd hoe leiderschap kan omgaan met Covid, ten tijde van het interview dik in de tweede golf. Zij richten zich daarbij vooral op de onderwijswereld, die daar erg door geraakt is. Maar het besprokene is vast ook wel breder van toepassing. Lees meer…
De veranderkleuren herbezien na twintig jaar
Management & Organisatie, 2019
Het grootste, recentste en degelijkste overzichtsartikel over het kleurendenken is gepubliceerd.
Werken met rijke beschrijvingen van betekenisvolle gebeurtenissen
In: H. Boersema-Vermeer, Gertjan de Groot- Vakmedianet, 2016
Een krachtige onderzoeks- en leervorm is het werken met rijke beschrijvingen. Ik reik hier een praktische werkwijze voor aan die je kan benutten voor jezelf maar ook als oefening met een groep. Lees meer…
Videocast ‘Iedereen Verandert’
Een lezing van zo’n tachtig minuten rond het boek ‘Iedereen verandert – Nu wij nog’. Ik schets de belangrijkste thema’s van het boek – dat het dunste en breedste boek is dat ik ooit over veranderen schreef. Lees meer…
Videolezing ‘Leren Veranderen anno nu’
In een lezing van 2 maal een uur stond ik in het lanceringsjaar van de 3e editie van ‘Leren Veranderen’ stil bij de belangrijkste ideeën, latere ontwikkelingen en terugkerende misverstanden. Zowel het kleurendenken als de manieren waarop ermee gewerkt wordt zijn nogal geëvolueerd in 20 jaar. Tijd dus om dat maar eens in een ochtend uit de doeken te doen. Lees meer…
Kennisclips over ‘Experimenteren & Opschalen’
Een jaar lang onderzoek naar de dynamiek van experimenteren en opschalen rond maatschappelijke vraagstukken door Nsob: daar gaan deze kennisclips over. Lees meer…
Mooi is anders
In: J. Segers & M. de Man (eds) Over het schone – Sioo, 2021
32 Bespiegelingen over het Schone door een netwerk van auteurs die allemaal iets met veranderen, onderzoeken en organiseren hebben. Lees meer…
Videocast ‘Het belang van (in)lezen’
Waarom is het zo nodig om je in te lezen als adviseur in de vraagstukken waar je je tegenaan bemoeit? Hoe lees je je slim in zodat je ergens verstand van krijgt in plaats van achter de laatste bestseller aanloopt? Wat is de waarde ervan in je dagelijks werk Lees meer…
Videocast ‘werken op twee fronten: afleren en aanleren’
Bij vernieuwing lijkt het zo dat het nodig om zowel ingebakken patronen met elkaar af te leren als onbekend en onbemind nieuw repertoire aan te leren. Enerzijds defixeren, anderzijds vernieuwen. Dat werken op twee fronten – afleren en aanleren – is niet vanzelfsprekend Lees meer…
Collaborative transformation
The art of making international trade more sustainable
International trade can make a huge difference towards sustainability, as over half of what is produced globally crosses national borders. Several of the United Nations 2030 Sustainable Development Goals – such as realizing ‘zero hunger’ and ‘no poverty’, ensuring all have ‘decent work’, and taking ‘climate action’ – crucially depend on transforming the way international trade is organized. But international value chains are complicated, involving many different people working in diverse contexts that change over time. Therefore Lees meer…
Protected: Veranderexpress ‘Leiderschap, Participatie & Aandacht’
Weerbarstigheid hanteer je niet met dikke plannen
Start bij de geleefde werkelijkheid, niet bij de papieren wenselijkheid
Als de organisatie verandermoe is en een verandering weerbarstig blijkt, past ‘meer van hetzelfde’ niet meer. Tegen alle reflexen in kun je dan beter pas op de plaats maken en met alle betrokkenen nagaan hoe eenieder de problemen in stand helpt te houden. Pas daarna kan iedereen verantwoordelijkheid leren nemen het anders te doen. Dat geldt niet alleen in organisaties waar men niet tot innovatie komt, maar ook waar de basis niet op orde is. Lees meer…
De kleurentest
Hoe ga je met veranderingen om?
Dit is een interactieve test die je helpt je een eigen visie op veranderingen in kaart te brengen. De uitslag van de tekst kun je gebruiken om te zien waar jij vooral goed in bent en hoe je je zou willen ontwikkelen. Ook krijg je door de test inzicht in andere visies op veranderen. Lees meer…
Veranderen als samenspel
Het einde van de man met het plan? Een praatplaat voor degelijk spel!
De taal die we gebruiken bij organiseren en veranderen heeft een hardnekkige ingenieursklank die wijst op een achterliggende machinemetafoor. Dat past steeds minder bij de uitdagingen waar organisaties voor staan. Kan je vanuit een andere metafoor naar veranderen kijken? Lees meer…
Onderzoekend samenwerken in de jeugdzorg
Actieonderzoek als spiegel voor bestuurders
Rond de zomer van 2015 deden we actieonderzoek naar de leefwereld van de jeugdzorg. Het onderzoek werd verricht ten behoeve van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders – vanuit het streven om voeling te houden met de praktijk en daar het eigen bestuurlijk handelen op af te stemmen. Lees meer…
Tjipcast ‘Over veranderen in organisaties: klein maar fijn?’
Tjip de Jong maakte een pod/videocast met mij. Over dat bij verandering kleinschaligheid goed uit kan pakken, waarom dat zo is en welke dilemma’s dat dan weer oproept. Lees meer…
Drie rondetafelgesprekken over ‘Leren Veranderen’ met opleiders, praktijkmensen en wetenschappers
Management & Organisatie, 2019
Twintig jaar ‘leren veranderen’: tijd om te reflecteren op het werken met dat handboek vanuit drie arena’s die zich elk anders tot het gedachtegoed verhouden. Lees meer…
Lange podcast over ‘iedereen verandert’
Kim Spinder, zelf een adviseur en spreker over innovatie, maakt lange podcasts onder de titel ‘De innovatie-wasstraat’. Daarin bevraagt ze vernieuwers een uur lang. Delen ervan komen vervolgens weer langs op de radio bij BNR. Dit keer was ik aan de beurt. Lees meer…
Zeven knagende vragen over leren
Een ontwikkelagenda voor leerprofessionals.
De psycholoog Weick stelt dat we geneigd zijn ingewikkeld te doen over onderwerpen waar we verstand van hebben: onderwerpen die redelijk definieerbaar, grijpbaar, maakbaar zijn. Maar dat we juist te simpel doen over onderwerpen die lastig te doorgronden zijn, want daar staan we met legere handen. Wij denken dat dat ook geldt voor onderwerp ‘Leren in organisaties’. We willen daarom juist de complexiteit en rijkheid van leerprocessen waarderen. We presenteren wat wij zien als betekenisvolle vragen en zoekrichtingen Lees meer…
Video-lezing ‘Vuistregels en doodzondes bij grote transities’
Op 21 juni en later nog eens op 1 oktober 2012 mocht ik een verhaal vertellen over grootschalige transitieprocessen. In dit geval ging het over de decentralisatie van de jeugdzorg in de Regio Amsterdam. Een lastig proces. Dat verhaal is echter aardig generiek. En dus ook wel handig bij andere grote transities. Lees meer…
De hiërarchie voorbij? Tien wetmatigheden over zelfsturing
Met de sterk toegenomen invloed van regel- en controlesystemen in organisaties is ook de roep om zelfsturing krachtiger geworden. In dit artikel wordt de verschuivende verhouding tussen professionele zelfsturing en hiërarchische controle verkend Lees meer…
Kennisclip Succes met je werkvorm
Verandering geschiedt vaak in het klein: we faciliteren dan vaak interacties die eens anders zijn dan anders woordoor er geleerd wordt, iets onderzocht wordt, geheeld wordt. Kortom: een betekenisvolle duw wordt gegeven aan een verandering hier en nu in het klein. Maar op wat voor manier doe je dat? Er is een hele batterij aan werkvormen. Die zijn krachtig en helpen bedenken hoe je het meeste haalt uit zulke momenten. Maar wat voor werkvormen zijn er allemaal en hoe kies je daaruit, hoe haal je er het meeste uit? Lees meer…
Videolezing 20 jaar Leren Veranderen
In een lezing van ruim anderhalf uur ga ik in op twee essenties van het boek: meervoudig organiseren en ambachtelijk veranderen. Ik ga in op de hoofdlijnen van het kleurendenken en de wijze waarop je het toepast – terugblikkend op twintig jaar ontwikkeling van het gedachtengoed. Daarin wordt meteen duidelijk dat je zowel het kleurendenken als de toepassingen eenvoudig kan oppakken, maar er ook heel complex mee kan werken. Lees meer…
Conceptualiseren kun je leren
In: G. Smid, E. Rouwette. Onderzoekende professionaliteit - Van Gorcum, 2009
Als veranderaars, onderzoekers en docenten werken we met kennis, Het is wellicht ons belangrijkste ‘instrument’. Toch hebben we het niet vaak over de vorm waarin we kennis gieten. Hoe vatten we in woorden, beelden, grafieken en praatplaten wat we hebben geleerd of onderzocht? Lees meer…
Strategieën voor veranderen
In: J. Boonstra. Perspectieven op veranderen. Vakmedianet, 2018
Kiezen voor de juiste veranderstrategie vraagt nogal wat. Daarbij gaat het niet zozeer om allerlei kenmerken van de diverse strategieën, maar met name om de (werkings)principes die aan de verschillende strategieën ten grondslag liggen en om wat er nodig is om die principes in een organisatie werkbaar te maken. In dit hoofdstuk geef ik eerst een overzicht van de veranderstrategieën die beschikbaar zijn en ga ik vervolgens in op hoe daaruit een keuze is te maken. Lees meer…
Ruimte om te exploreren
In: G. Smid, E. Rouwette. Onderzoekende professionaliteit - Van Gorcum, 2009
Je kunt meer halen uit veranderen, professionaliseren en onderzoeken door ze niet als gescheiden werelden te zien, maar als praktijken en gemeenschappen die elkaar kunnen versterken. Lees meer…
The colors of change – revisited
In: R. Shani & D. Noumair. Research in Organizational Change and Development (vol. 26) - Emerald, 2018
This is the most up to date, complete and concise publication on the colors of change. It is written for both practitioners and academics that want to go beyond the basics. Those who already know about this change theory are likely to be surprised to find there is more to both the model and its applications Lees meer…
Facilitating local ownership through paradoxical interventions
The complexity of tough issues can only be handled effectively with intensive local participation. Such participation is not straightforward as people may shy away from the unfamiliar repertoires, unpredictable processes and inevitable opposition that come with the territory. This article focuses on how to facilitate local ownership in a series of paradoxical interventions with sufficient depth and credibility. Lees meer…
Er is veel winst te boeken door de weg te weten in het vak
Pierre Spaninks begon in 2009 met de reeks ‘de Galerij der Groten’ waarin hij managementdenkers interviewt die het in de Nederlandse polders goed doen. Recentelijk is hij de lijst aan het updaten en opfrissen en vond hij dat ik in de reeks moest komen. Lees meer…
Macht en leren
In: M. Ruijters, R.J. Simons. Canon van het leren – Kluwer, 2012
Leren is niet waardevrij of machtsarm. Wat er geleerd wordt, waartoe dat relevant is, wie er mee mogen doen, wie daar zeggenschap over heeft: het zijn allemaal keuzes die iets of iemand de wind in de rug geven. Georganiseerd leren zijn daarmee óók machtsinterventies en de leerprofessional kiest altijd partij. In mijn waarneming is die keus vaak onbewust en wordt die even vaak ontkend. Lees meer…
Democratisering van de veranderkunde
Ik werd onlangs “geïnterviewd” door vier stevige dertigers in het advies/verandervak. Die zochten een goed gesprek over het vak veranderkunde, de democratisering ervan, de professionele standaarden en hoe je jezelf de maat neemt. Lees meer…
Communicatie bij verandering moet vaker schuren, verontrusten, frustreren
Het is geen geheim dat verandermanagers de samenwerking met communicatieteams op z’n best als ‘matig’ classificeren. Vermaak denkt te weten waar dat vandaan komt en noemt drie doodzonden van communicatie: opleuken, mensen meekrijgen en versimpelen. Lees meer…
Verstillen is een kunst
Mark van Twist en ikzelf werden geïnterviewd over wat stilte nou eigenlijk betekent als het gaat over organisatieverandering. Moet je het opzoeken om vernieuwing mogelijk te maken? Wat zijn de effecten er dan van? Hoe werk je er dan mee? Lees meer…
Veranderen kan complex zijn, dat maakt het zo leuk
“Veranderaars zijn verspreid door alle lagen van de organisatie te vinden. Juist ook op de werkvloer. Daarom wilde veranderkundige Hans Vermaak na twee dikke pillen ook graag eens een toegankelijker boek schrijven. Maar zonder de lessen uit de handboeken plat te slaan. Want veranderen kan complex zijn…”
Zo start een van de interviews rond het nieuwe boek ‘Iedereen verandert’, die net verscheen in managementboek magazine. Klik hier om hem on line te lezen.
The color card trick
In: H. Boersema-Vermeer, Gertjan de Groot- Vakmedianet, 2016
Leren over diagnosticeren van verandering via enkele youtube video’s… Dat kan. Lees meer…
Four contexts of action research
Crossing boundaries for productive interplay
This paper explores how action research takes place within and between four contexts: adding practical value, improving institutions, developing professions, and contributing to theory. We argue that action research is more than those activities conducted within these contexts: it is a process of handling the generative tensions in the boundary regions. Lees meer…
Samen werken, leren en sturen door jeugdhulp-teams
Hoe generalisme het werken met LVB-gezinnen verrijkt
De tweede helft van 2016 deden we een nieuw onderzoek naar de leefwereld van de jeugdhulp in Amsterdam in samenwerking en opdracht van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders. Dit keer was de vraag hoe teams effectief omgaan met kinderen en ouders met licht verstandelijke beperking. Lees meer…
Veranderkunde in zeven vragen
Veranderen is een relevant vak voor managers, medewerkers en adviseurs. Het is ook lastige materie. Professionaliteit lijkt het best te borgen via continue reflectie én het benutten van gestapelde kennis. Hiertoe zijn in dit artikel een aantal vragen en corresponderende richtingaanwijzers uitgewerkt. Lees meer…
Knowing yourself as a change agent
In: D. W. Jamieson, Barnett & A Buono (eds.) Consultation for Organizational Change Revisited - Information Age Publishing, 2016
This chapter presents a questionnaire that measures individual change preferences based on a meta-theory of five paradigms of change. We describe its construction and improvement over a 13-year period, during which time more than 100,000 people have used the test as an instrument for self-reflection.
Lees meer…
Men zegt dat professionals niet te managen zijn.
Is vrijheid blijheid zo te organiseren dat bezieling, groei en toewijding kunnen ontstaan in het werkende leven?
Professionalisme zit in de lift. De werkwijzen van managers en professionals ontwikkelen zich niet in hetzelfde tempo. Professionals zoeken vaak hun werkplek binnen organisaties, maar gedragen zich vervolgens als eenlingen waardoor versnippering, middelmatigheid en vrijblijvendheid eerder regel dan uitzondering zijn. De reflex van managers is om de problemen te lijf te gaan met controle en beheersing, wat allerlei conflicten teweegbrengt. Lees meer…
De kracht van kleine kwaliteit
In: T. Hardjono, A. Oosterhoorn, K. de Vaal, J. Vos. Perspectieven op kwaliteit.nl - NNK, 2012
Ik hou ervan als iets kwaliteit heeft. Of het nou zelfgekweekte tomaten betreft of de passie van mijn leraar Nederlands op de middelbare school. Onvergelijkbare zaken – maar in al deze gevallen ben ik geraakt en geeft kwaliteit het leven kleur. Ik heb dat het meest waar zaken complex worden en door vele mensen samen tot stand komt. Daar waar professionele gedrevenheid om extern iets te betekenen iets ervaarbaars voor direct betrokkenen schept. Het is de ‘kleine kwaliteit’ die bottom-up up ontstaat. Lees meer…
Herschrijven van de ongeschreven regels
In: S. van de Veer, L. Peters. Move before you're ready - Van Duuren, 2016
Eindelijk dan: een kort verhaal over cultuurverandering. Daar schrijf ik normaal niet over. Ik geloof dat veel gesprekken over de gewenste cultuur eigenlijk Lees meer…
Maatschappelijke organisaties veranderen
In: J. Boonstra e.a. Veranderen van maatschappelijke organisaties - Business Contact, 2017
Jaap Boonstra heeft met een stel mensen een nieuw boek geproduceerd over het organiseren en veranderen in een specifieke omgeving: die van scholen, ziekenhuizen, universiteiten, openbaar vervoer, musea en dergelijke. Hij combineert zijn eigen ervaring daarin met die van Lees meer…
Werken met Leren Veranderen
Ja, het is er van gekomen: een werkboek bij het handboek ‘leren veranderen’. Na veelvuldig verzoek hebben Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer met steun van mij en Leon de Caluwe een werkboek samengesteld met allerlei materialen (aanpakken, oefeningen, beschouwingen, cases) afkomstig van allerlei mensen uit de praktijk Lees meer…
Het creëren van een kleurrijk verandermodel
Casestudy naar theorieontwikkeling
Dit artikel beschrijft hoe de auteurs bijna twintig jaar geleden een metatheorie over verandering het licht deden zien – nu bekend als de kleurentheorie – en hoe die theorie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. De artikel biedt een terugblik, aan de hand van het vierfasemodel van theorieontwikkeling van Smith en Hitt. De auteurs proberen te doorgronden waardoor een creatief idee vele verschijningsvormen kreeg, een krachtige theorie werd en nu breed wordt gebruikt. Lees meer…
Valkuilen bij het situationeel kiezen van een aanpak!
Veranderen (2)
Er zijn allerlei veranderaanpakken. Die werken niet even goed in elke situatie. Er is daardoor winst te boeken met het kiezen van een aanpak die echt goed past. Toch kom het daar in de praktijk vaak niet van. Negen veel voorkomende valkuilen helpen verklaren waarom. Zoals het opstellen van ‘integrale veranderplannen’ waarin veel te veel wordt aangepakt en alle focus ontbreekt. Of zoals ‘ons produkt is uw probleem’ waarin de diagnose wordt overgeslagen. Het goede nieuws is dat de valkuilen te omzeilen zijn. Dit artikel biedt daar een helpende hand bij. Lees meer…
Leren in organisaties
Als leren het antwoord is, wat is dan de vraag?
Leren houdt de gemoederen bezig, misschien wel omdat het zoveel verschillende betekenissen heeft. In motto’s als ‘leven is leren’ is het woord ‘leven’ door van alles te vervangen: ‘opgroeien’, ‘samenwerken’, ‘ondernemen’, ‘cultuurverandering’. In dit boek nemen praktijkbeoefenaars en wetenschappers stelling in wat zij als de waarde van leren zien. Zij geven hun visie op tastbare zaken waarmee in de praktijk kan worden gewerkt en presenteren onderzoeken die aantonen hoe dat werkt. Lees meer…
Kies de juiste strategie!
Veranderen (1)
Kiezen voor de juiste veranderstrategie vraagt nogal wat. Daarbij gaat het niet zozeer om allerlei kenmerken van de diverse strategieën, maar met name om de (werkings)principes die aan de verschillende strategieën ten grondslag liggen en om wat er nodig is om die principes in een organisatie werkbaar te maken. In dit artikel geef ik een overzicht van de veranderstrategieën die beschikbaar zijn, en ga ik nader in op hoe daaruit een keuze is te maken. Lees meer…
Het verlangen naar angst
Edgar Schein gaf een provocerend interview ‘De angst om te leren’. Ik kreeg het verzoek er kritisch op te reflecteren. Die handschoen nam ik aan. Het interview stond oorspronkelijk in Harvard Business Review en in Nederland ook in het blad Opleiding & Ontwikkeling. De tekst is veelgelezen en zet je aan het denken. Nu – tien jaar later – publiceert O&O het nogmaals met enkele reflecties erbij. Lees meer…
Geen idee wat actieonderzoek is
Als lid van de wetenschappelijke raad voor Organisatieadviseurs schrijven we elk periodiek een column met wat ons aan het hart gaat. Bij mij was dat begin 2016 actieonderzoek: een benadering die ik enorm charmant en krachtig vindt, maar ook buitengewoon verwarrend. Lees meer…
Video-lezing ‘Eigen Veranderkracht’
Eigen (verander)kracht is een populair thema op dit moment. Geen toeval dat het Jaarcongres juist dit als thema uitkoos. Ik mocht een van de keynotes verzorgen. Daar was ik wel blij mee want je kan mooie maar ook heel foute dingen met dit thema doen. Lees meer…
Casusreflectie middels ‘Plezier beleven aan taaie vraagstukken’
De redactielid van het tijdschrift reflecteert op eigen complexe verandercasuïstiek en gebruikt hierbij mijn boek over het omgaan met taaie vraagstukken. Ik vind het wel een mooi voorbeeld van zowel reflectief naar eigen handelen kijken als het begrijpen en benutten van literatuur. Ik weet uit ervaring dat dit boek niet zomaar snel samen te vatten is Lees meer…
Interactieve website ‘Werken met Leren Veranderen’
Een werkboek voor de veranderkundige
Sinds juni 2013 is de website in de lucht. De site is opgezet als aanvulling op het handboek ‘Leren Veranderen’ dat ik met Léon de Caluwé schreef en herschreef. Er was sinds jaar en dag veel vraag naar werkvormen, cases, columns, literatuur, onderzoek : kortom naar allerlei materiaal en methoden om de theorie nog beter in de praktijk te brengen. Of beter over te brengen aan studenten.
Vorig jaar boden Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer aan om met ons twee als redacteuren op te treden van een site waarin we dit soort materiaal delen, maar vooral ook verzamelen. Lees meer…
Using causal loop diagrams to deal with complex issues
In: D. W. Jamieson, Barnett & A Buono (eds.) Consultation for Organizational Change Revisited - Information Age Publishing, 2016
A persistent stereotype of consultants is that of experts who have all the answers. However, the more complex problems are, the less consultants are able to provide ‘magical solutions’. Causal loop diagrams (CLDs) are a powerful tool to deal with issues characterized by content complexity and process complexity. Lees meer…
Video-lezing ‘Het kleurendenken van veranderen’
Op 23 mei 2013 gaf ik bij de Gemeente Amsterdam een introductie over het spectrum van veranderkundige benaderingen. In een klein uur schets ik de vijf belangrijkste veranderbenaderingen die je in de theorie en in de praktijk ziet – elk gelabeld met een kleur. Lees meer…
Navigating Institutional Complexity
Textual Agency for Cross-Level Change
Current reforms in for instance health care or community development in troubled neighborhoods, are brave attempts at social innovations toward a more sustainable society. Such innovations ask for the questioning, discarding and renewal of ingrained practices and their re-assemblage into novel forms of collective, coordinated action. Societal, macro – level transitions play out in organizational change efforts that are especially challenging because they need to address “wicked problems” that are complex and ambiguous in terms of both content and process and therefore defy the application of simple, short – term solutions. Instead, they require a multidimensional approach and the involvement of many actors with different interests, viewpoints and affiliations. Lees meer…
Protected: Video-lezing ‘Waardenvolle professionaliteit’
Een academische ideeënbazaar
De 75e meeting van de Academy of Management vond in Vancouver plaats afgelopen augustus – vijf dagen lang. Door er rond te lopen krijg je ook een idee waar het veld zich heen beweegt. Ard Pieter de Man en ik schreven een impressie voor de thuisblijvers Lees meer…
De verandering kleurt de communicatie
In: E. Blokland, M. Neyzen, S. Wagenaar. Communicatie van organisaties – Kluwer, 2012
Verandervraagstukken zijn divers. Gelukkig zijn er verschillende soorten veranderbenaderingen om daar recht aan te doen. Dat vraagt wel ‘matching’ en verstand van zaken om dat goed te doen, soms tegen de stroom in. Ook de daarmee communicatie-inspanningen verschillen: je communiceert heel anders bij een bestuurlijke fusie dan bij een cultuuromslag. De geloofwaardigheid staat of valt daarbij ook nog bij het niet ‘te mooi’ maken. Lukt het dilemma’s te delen, fair te zijn over schaduwkanten of zelfs mensen te verontrusten als dat nodig is? Lees meer…
Je kunt de kleuren (niet) overstijgen
In: L. de Caluwé e.a. Spannend Veranderen - Vakmedianet, 2015
Eind mei 2015 gaf Léon de Caluwé zijn emeritaatslezing die inmiddels is uitgegeven onder de titel ‘Spannend veranderen: over spanningen bij veranderen en adviseren’. Dat verhaal beslaat ruim 100 pagina’s maar staat niet op zichzelf: het is vergezeld door 140 pagina’s reflectie door twintig vakgenoten. Lees meer…
Creating a colorful model of change
Reflection on developing a theory as scholar-practitioners
This article describes how, almost twenty years ago, we came up with a meta-theory of change, now referred to as the “color model,” and how that theory has developed over time. We look back, using Smith and Hitt’s four-stage model of theory development, to better understand how one creative idea took on many manifestations, became a robust theory and is now widely used. Lees meer…
Video-intro ‘Actieonderzoek over grenzen heen’
Een inleiding over actieonderzoek, gericht op hoe verschillende arena’s hier nauw moeten samenwerken: de praktijk en de wetenschap, maar ook de opleidingswereld of de institutionele context. Dat kan erg de moeite zijn, maar kost ook moeite. In de inleiding verken ik hoe de arena’s contrasteren, maar vooral ook waarom samenwerken juist daardoor Lees meer…
Planning deep change through a series of small wins
Complex issues require continuous change that is planned incrementally. This paper focuses on how such emergent change can be shaped through a process of small wins and explains how this may even use adversity to fuel the change. The research shows how planning is anything but an innocuous support activity for change efforts and describes how it can either frustrate or enable deep change. Lees meer…
Learning to Change
A guide for Organizational Change Agents
‘Learning to Change’ provides a comprehensive overview of organizational change theories and practices developed by both U.S. and European change theorists. The authors compare and contrast different approaches: five fundamentally different ways of thinking about change Lees meer…
Wat is een goede carrière?
Zin en onzin van levensfasen in het adviesvak
Adviseurs zoeken naar richting voor de ontwikkeling van het vak, de branche en zichzelf. Omdat het leven vooruit geleefd wordt, maar achteruit geleerd, is dit een onzekere bezigheid. Het kennen van gemeenschappelijkheden in de levensfasen van adviseurs zou hierbij houvast kunnen bieden. Lees meer…
Protected: Video-lezing ‘Krachtig Adviseren’
Nabeschouwing
In: K. Kuitenbrouwer, T. Goudswaard, A. Schamineé. SocialDesignForWickedProblems - HNI, 2014
Gedurende een half jaar hebben social designers en organisaties met veel enthousiasme samengewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe perspectieven voor taaie vraagstukken. Deze projecten waren onderdeel van het praktijkonderzoek SOCIALDESIGNFORWICKEDPROBLEMS (SDFWP). Lees meer…
Boeksamenvatting ‘Plezier beleven aan taaie Vraagstukken’
Werkingsmechanismen van vernieuwing en weerbarstigheid
De eerste editie van het boek kwam uit als proefschrift en publieksversie. Enkel in de eerste variant was er ook een samenvatting bijgevoegd. Dat verlangde de Universiteit van Amsterdam. Die samenvatting is vooral handig als je het boek ernaast hebt: het helpt dan hoofdlijnen te zien. Lees meer…
Vijf dagen pretpark
Capitalism in Question
De ‘Academy of Management’ bracht ook dit jaar weer vele duizenden wetenschappers en praktijkmensen tezamen. Het thema is elk jaar anders: dit jaar stond het in het teken van ‘Capitalism in Question’: het beschouwen van de problematische kanten van ons economisch stelsel. Vele bekende en nog veel meer onbekende namen uit alle windhoeken bogen zich over het thema, nog meer bogen zich over terugkerende managementonderwerpen variërend van organisatiecultuur tot logistiek. Ironische genoeg vond dat dit jaar juist plaats in Word Disney World in Florida. Wij doen er verslag van als terugkerende en als nieuwe deelnemers aan deze ontmoeting. Ter lering en inspiratie.
Verwaarloosd of taai?
Stagnatie kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van de basisvoorwaarden om ‘normaal’ te kunnen werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen juist wanneer er zoveel orde is. Op wat voor manieren kan je hier doorheen breken? Lees meer…
Veranderen; de deskundigheid is oud, het vak is jong
Een ochtend lang in gesprek over de historie en de toekomst van veranderkunde ter gelegenheid van 55 jaar Sioo. Over het democratiserende verschil tussen verandermanagement en veranderkunde, over het belang van de geleefde werkelijkheid boven de papieren spierballentaal en over favoriete schrijvers en onze ambivalente opstelling richting nieuwe modes. Maar ook over multi-actor en multi-factor opgaven en hoe je daar samenwerking rond organiseert Lees meer…
Video-teaser ‘Omgaan met taaie vraagstukken’
Op 4 maart 2010 organiseerde Nedworc een middag over veranderkundig kijken naar ontwikkelingssamenwerking. Ik was een van degenen die een aftrap mocht geven van tien minuten. Het verzoek was wat te zeggen over het omgaan met complexe vraagstukken. Ik gaf een minicollege over wat ik net met een mijn promotie-onderzoek had ontdekt daarover in tien ‘goed nieuws/slecht nieuws’ boodschappen. Lees meer…
Vereenvoudigen maakt de dingen moeilijker
Veranderkundig kijken naar de Vlaamse duurzaamheidstransitie
Jan Bosteels nam mij de maat met wat lastige vragen over klimaatcrisis, weerstand en fatalisme, vernieuwingsingredienten, achterblijvende instituties en de noodzaak van een nieuwe culinaire traditie. Het interview is een opmaat voor een bijeenkomst van de Vlaamse duurzaamheidsbeweging Plan C. Lees meer…
Designing Appreciative Inquiry as a Generative Change Process
Stretching the Practice of this Dialogic Approach
Because of its apparent simplicity and luring strength-based stance, appreciative inquiry can be misunderstood as an attractive and easy to emulate technique. Such misunderstanding may cause slippage from thoughtful inquiry into a managerial tool to create motivational experiences at work rather than to engage with complex issues. Such slippage may ultimately turn the appreciative approach into another disappointing management fad. Fortunately, the prolific use of appreciative inquiry during the last decades provides us with rich experiential material for timely reflection, critique and renewal. Lees meer…
Leren genieten van complexiteit
Complexe vraagstukken vragen om aanpakken met evenveel finesse
In elke organisatie spelen persistente vraagstukken. Vraagstukken die al zo lang bestaan dat bijna iedereen accepteert dat ze er zijn. Denk aan samenwerking tussen medisch specialisten in een ziekenhuis en aan het leren van docenten in onderwijsinstellingen. Ze gaan niet over bijzaken, ze gaan over hoofdzaken. En potentieel kan je er ook het meeste plezier aan beleven. De taaiheid zit in een historie van aanpakken die tekort schieten. Hoe kan dat anders? Lees meer…