Het ‘teaching & learning network’ van de Hogeschool Utrecht heeft sinds een paar jaar een podcastserie over onderwijsinnovatie. In hun eigen woorden: ze onderzoeken daar in gesprekken met elkaar en aanschuivende gasten waar je tegenaan loopt bij grote en kleine innovatietrajecten Lees meer…
We veroorzaken dagelijks verandering. En we ondergaan het ook dagelijks. Iedereen verandert dus – zij het niet altijd succesvol. Dit boek laat zien hoe je in je directe omgeving het verschil maakt, hoe je de rest van de organisatie in een verandering meeneemt en hoe je zelf stevig genoeg in je schoenen staat om beide met succes te doen.
Het maakt daarbij niet uit of je werkt in zorg of dienstverlening, op werkvloer of in bestuurskamers. Het is voor iedereen die verandering vrijwillig oppakt, voor wie het op haar bord heeft gekregen of voor wie het als zijn vak ziet. Het is dus voor een breed publiek. Lees meer…
We schreven een artikel over hoe je ambachtelijk kan omgaan met paradoxen in het kader van het jubileumnummer (75 jaar!) van het blad Management & Organisatie. Wij staan daarbij stil hoe er kansen en mogelijkheden ontstaan door werk te maken van het ongemak dat onlosmakelijk bij paradoxen hoort Lees meer…
Leren veranderen is al twintig jaar een veelgebruikt handboek voor de veranderkundige. Deze derde geheel herziene editie bestaat voor het eerst uit zowel het fysieke handboek, de kennissite www.lerenveranderen.nl en de kleurenapp.
Causale diagrammen kunnen helpen je om te gaan met complexe vraagstukken. Zulke vraagstukken zijn vaak niet eenduidig: ze bestaan uit veel aspecten die met elkaar te maken hebben. Daardoor zijn ze niet zo eenvoudig te doorgronden, laat staan te hanteren. Met causale diagrammen breng je de dynamiek achter zo’n vraagstuk in beeld en je ziet daardoor meer mogelijkheden om die te beïnvloeden. Het is daarmee bij uitstek een instrument voor veranderaars. In dit hoofdstuk sta ik stil bij de wijze waarop je een diagram maakt op maat voor je eigen vraagstuk Lees meer…
Dit boek is voor veranderaars die complexiteit niet schuwen. Het is een tweede herziene editie van het in 2009 gepubliceerde handboek. Het gaat in op taaie vraagstukken die je in overvloed in elke organisaties vindt en die van waarde zijn: denk aan samenwerking tussen professionals, ondernemende bureaucratieën, verandering van organisatiecultuur, duurzaam ondernemerschap of multiculturele samenwerking. Zulke vraagstukken kenmerken zich door complexiteit: veel factoren en veel actoren hebben er mee te maken. Ze zijn niemand en van iedereen tegelijk. Het maakt ze zowel lastig kenbaar als moeilijk maakbaar.
De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) heeft sinds de zomer een podcast serie ‘Uit de School’ waarin ze maatschappelijke uitdagingen, vragen en vernieuwingen bespreken, in het bijzonder in de wereld van openbaar bestuur.
In de 5e editie daarvan komen Mark van Twist en ik in gesprek onder leiding van Jorren Scherpenisse over ‘Schaal maken’. Een beetje cryptische titel, maar denk enerzijds aan het verlangen van mensen die met in pilots of niches iets vernieuwends doen dat dat zich spreidt, wat in de wandelgang dan ‘opschalen’ heet Lees meer…
Het eerste nummer is uit van het tijdschrift voor adviseurs: het thema is ‘de interne organisatie-adviseur. Daar mochten een stel mensen hun licht op laten schijnen. Gelukkig ook stevige interne adviseurs zoals Birgit Dewez of Peter van den Raadt. Maar dus ook wat externe adviseurs die vaak met interne adviseurs optrekken waaronder Elsbeth Reitsma, Paul Kloosterboer en ikzelf. Lees meer…
Herkent u dat? Er verschijnt over uw organisatie een rapport met aanbevelingen hoe van alles beter moet. De bedoeling is dat dat doorwerkt en effect sorteert. Maar toch werkt dat niet altijd zo uit… Lees meer…
In dit deze publicatie gaat een team van onderzoekers van Nsob in op de dynamiek van experimenteren en opschalen in de context van maatschappelijke vraagstukken. Als je het leest krijg je een beeld van de verschillende manieren waarop je met experimenteren kan omgaan, hoe je opschalen kan organiseren en hoe je die twee processen met elkaar verbindt. Lees meer…
Common Eye maakte een drieluik-podcast voor de VO raad rond de uitdagingen van regionaal samenwerken. Steeds met een bestuurder van de sector en een ‘expert’ erbij. Ik was de hekkesluiter van het drieluik samen met Hans Elbers als bestuurder over ‘samenwerken is ook veranderen’ Lees meer…
Op 29 november 2012 was ik uitgenodigd een keynote te verzorgen over het omgaan met taaie vraagstukken in Brussel. Er was een bijeenkomst belegd voor de ‘community’ rond Plan C – een Vlaams informeel transitienetwerk rond duurzaam materialenbeheer. Ik maakte een selectie uit het gedachtengoed van vernieuwingsmechanismen rond taaie vraagstukken Lees meer…
Wat maakt je je als HR professional krachtig? Wat kan je afkijken van de veranderkunde daarin? Wat zijn de zes grootste uitdagingen? En hoe pak je die het best op? Lees meer…
De podcastserie van Vitavalley ‘Beware of the next step’ is van start gegaan. Ik vond het fijn dat ze dat met mij wilden aftrappen. Waarin we tegelijk nog samen aan het uitzoeken zijn hoe je zo’n eerste podcast dan samen doet. Over innovatie, netwerkorganisaties, covid, dominante contexten en de zoektocht naar genoeg impact… Lees meer…
Paradoxaal werken zit in het hart van organiseren, veranderen en leren. We lopen er dagelijks tegenaan. Het zit als een rode draad in eerdere publicaties van me over taaie vraagstukken, systemisch kijken en kleurendenken. Maar hoe werkt dat nou precies? En welke mensen hebben er de afgelopen 25 jaar nou vooral zinnig dingen over onderzocht en beschreven? Lees meer…
Een krachtige onderzoeks- en leervorm is het werken met rijke beschrijvingen. Ik reik hier een praktische werkwijze voor aan die je kan benutten voor jezelf maar ook als oefening met een groep. Lees meer…
32 Bespiegelingen over het Schone door een netwerk van auteurs die allemaal iets met veranderen, onderzoeken en organiseren hebben. Lees meer…
Waarom is het zo nodig om je in te lezen als adviseur in de vraagstukken waar je je tegenaan bemoeit? Hoe lees je je slim in zodat je ergens verstand van krijgt in plaats van achter de laatste bestseller aanloopt? Wat is de waarde ervan in je dagelijks werk Lees meer…
Bij vernieuwing lijkt het zo dat het nodig om zowel ingebakken patronen met elkaar af te leren als onbekend en onbemind nieuw repertoire aan te leren. Enerzijds defixeren, anderzijds vernieuwen. Dat werken op twee fronten – afleren en aanleren – is niet vanzelfsprekend Lees meer…
Als de organisatie verandermoe is en een verandering weerbarstig blijkt, past ‘meer van hetzelfde’ niet meer. Tegen alle reflexen in kun je dan beter pas op de plaats maken en met alle betrokkenen nagaan hoe eenieder de problemen in stand helpt te houden. Pas daarna kan iedereen verantwoordelijkheid leren nemen het anders te doen. Dat geldt niet alleen in organisaties waar men niet tot innovatie komt, maar ook waar de basis niet op orde is. Lees meer…
Rond de zomer van 2015 deden we actieonderzoek naar de leefwereld van de jeugdzorg. Het onderzoek werd verricht ten behoeve van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders – vanuit het streven om voeling te houden met de praktijk en daar het eigen bestuurlijk handelen op af te stemmen. Lees meer…
Twintig jaar ‘leren veranderen’: tijd om te reflecteren op het werken met dat handboek vanuit drie arena’s die zich elk anders tot het gedachtegoed verhouden. Lees meer…
De psycholoog Weick stelt dat we geneigd zijn ingewikkeld te doen over onderwerpen waar we verstand van hebben: onderwerpen die redelijk definieerbaar, grijpbaar, maakbaar zijn. Maar dat we juist te simpel doen over onderwerpen die lastig te doorgronden zijn, want daar staan we met legere handen. Wij denken dat dat ook geldt voor onderwerp ‘Leren in organisaties’. We willen daarom juist de complexiteit en rijkheid van leerprocessen waarderen. We presenteren wat wij zien als betekenisvolle vragen en zoekrichtingen Lees meer…
Met de sterk toegenomen invloed van regel- en controlesystemen in organisaties is ook de roep om zelfsturing krachtiger geworden. In dit artikel wordt de verschuivende verhouding tussen professionele zelfsturing en hiërarchische controle verkend Lees meer…
Verandering geschiedt vaak in het klein: we faciliteren dan vaak interacties die eens anders zijn dan anders woordoor er geleerd wordt, iets onderzocht wordt, geheeld wordt. Kortom: een betekenisvolle duw wordt gegeven aan een verandering hier en nu in het klein. Maar op wat voor manier doe je dat? Er is een hele batterij aan werkvormen. Die zijn krachtig en helpen bedenken hoe je het meeste haalt uit zulke momenten. Maar wat voor werkvormen zijn er allemaal en hoe kies je daaruit, hoe haal je er het meeste uit? Lees meer…
Je kunt meer halen uit veranderen, professionaliseren en onderzoeken door ze niet als gescheiden werelden te zien, maar als praktijken en gemeenschappen die elkaar kunnen versterken. Lees meer…
The complexity of tough issues can only be handled effectively with intensive local participation. Such participation is not straightforward as people may shy away from the unfamiliar repertoires, unpredictable processes and inevitable opposition that come with the territory. This article focuses on how to facilitate local ownership in a series of paradoxical interventions with sufficient depth and credibility. Lees meer…
Leren is niet waardevrij of machtsarm. Wat er geleerd wordt, waartoe dat relevant is, wie er mee mogen doen, wie daar zeggenschap over heeft: het zijn allemaal keuzes die iets of iemand de wind in de rug geven. Georganiseerd leren zijn daarmee óók machtsinterventies en de leerprofessional kiest altijd partij. In mijn waarneming is die keus vaak onbewust en wordt die even vaak ontkend. Lees meer…
Ik werd onlangs “geïnterviewd” door vier stevige dertigers in het advies/verandervak. Die zochten een goed gesprek over het vak veranderkunde, de democratisering ervan, de professionele standaarden en hoe je jezelf de maat neemt. Lees meer…
De tweede helft van 2016 deden we een nieuw onderzoek naar de leefwereld van de jeugdhulp in Amsterdam in samenwerking en opdracht van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders. Dit keer was de vraag hoe teams effectief omgaan met kinderen en ouders met licht verstandelijke beperking. Lees meer…
Ik hou ervan als iets kwaliteit heeft. Of het nou zelfgekweekte tomaten betreft of de passie van mijn leraar Nederlands op de middelbare school. Onvergelijkbare zaken – maar in al deze gevallen ben ik geraakt en geeft kwaliteit het leven kleur. Ik heb dat het meest waar zaken complex worden en door vele mensen samen tot stand komt. Daar waar professionele gedrevenheid om extern iets te betekenen iets ervaarbaars voor direct betrokkenen schept. Het is de ‘kleine kwaliteit’ die bottom-up up ontstaat. Lees meer…
Eindelijk dan: een kort verhaal over cultuurverandering. Daar schrijf ik normaal niet over. Ik geloof dat veel gesprekken over de gewenste cultuur eigenlijk Lees meer…
Leren houdt de gemoederen bezig, misschien wel omdat het zoveel verschillende betekenissen heeft. In motto’s als ‘leven is leren’ is het woord ‘leven’ door van alles te vervangen: ‘opgroeien’, ‘samenwerken’, ‘ondernemen’, ‘cultuurverandering’. In dit boek nemen praktijkbeoefenaars en wetenschappers stelling in wat zij als de waarde van leren zien. Zij geven hun visie op tastbare zaken waarmee in de praktijk kan worden gewerkt en presenteren onderzoeken die aantonen hoe dat werkt. Lees meer…
Edgar Schein gaf een provocerend interview ‘De angst om te leren’. Ik kreeg het verzoek er kritisch op te reflecteren. Die handschoen nam ik aan. Het interview stond oorspronkelijk in Harvard Business Review en in Nederland ook in het blad Opleiding & Ontwikkeling. De tekst is veelgelezen en zet je aan het denken. Nu – tien jaar later – publiceert O&O het nogmaals met enkele reflecties erbij. Lees meer…
Eigen (verander)kracht is een populair thema op dit moment. Geen toeval dat het Jaarcongres juist dit als thema uitkoos. Ik mocht een van de keynotes verzorgen. Daar was ik wel blij mee want je kan mooie maar ook heel foute dingen met dit thema doen. Lees meer…
Sinds juni 2013 is de website in de lucht. De site is opgezet als aanvulling op het handboek ‘Leren Veranderen’ dat ik met Léon de Caluwé schreef en herschreef. Er was sinds jaar en dag veel vraag naar werkvormen, cases, columns, literatuur, onderzoek : kortom naar allerlei materiaal en methoden om de theorie nog beter in de praktijk te brengen. Of beter over te brengen aan studenten.
Vorig jaar boden Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer aan om met ons twee als redacteuren op te treden van een site waarin we dit soort materiaal delen, maar vooral ook verzamelen. Lees meer…
Eind mei 2015 gaf Léon de Caluwé zijn emeritaatslezing die inmiddels is uitgegeven onder de titel ‘Spannend veranderen: over spanningen bij veranderen en adviseren’. Dat verhaal beslaat ruim 100 pagina’s maar staat niet op zichzelf: het is vergezeld door 140 pagina’s reflectie door twintig vakgenoten. Lees meer…
Een inleiding over actieonderzoek, gericht op hoe verschillende arena’s hier nauw moeten samenwerken: de praktijk en de wetenschap, maar ook de opleidingswereld of de institutionele context. Dat kan erg de moeite zijn, maar kost ook moeite. In de inleiding verken ik hoe de arena’s contrasteren, maar vooral ook waarom samenwerken juist daardoor Lees meer…
Complex issues require continuous change that is planned incrementally. This paper focuses on how such emergent change can be shaped through a process of small wins and explains how this may even use adversity to fuel the change. The research shows how planning is anything but an innocuous support activity for change efforts and describes how it can either frustrate or enable deep change. Lees meer…
Stagnatie kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van de basisvoorwaarden om ‘normaal’ te kunnen werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen juist wanneer er zoveel orde is. Op wat voor manieren kan je hier doorheen breken? Lees meer…
The challenges consultants face warrant ongoing education. When those practitioners have 15- 30 years of experience dealing with messy realities, however, it makes little sense for faculty to teach clean-cut models in standardized curricula. Lees meer…
People learn, all the time and everywhere. Yet it seems we all have our own images and ideas about what learning actually is. More importantly, we all seem to have our favourite approaches to learning, which we call upon whenever a learning situation arises. Lees meer…
