Het ‘teaching & learning network’ van de Hogeschool Utrecht heeft sinds een paar jaar een podcastserie over onderwijsinnovatie. In hun eigen woorden: ze onderzoeken daar in gesprekken met elkaar en aanschuivende gasten waar je tegenaan loopt bij grote en kleine innovatietrajecten Lees meer…
We veroorzaken dagelijks verandering. En we ondergaan het ook dagelijks. Iedereen verandert dus – zij het niet altijd succesvol. Dit boek laat zien hoe je in je directe omgeving het verschil maakt, hoe je de rest van de organisatie in een verandering meeneemt en hoe je zelf stevig genoeg in je schoenen staat om beide met succes te doen.
Het maakt daarbij niet uit of je werkt in zorg of dienstverlening, op werkvloer of in bestuurskamers. Het is voor iedereen die verandering vrijwillig oppakt, voor wie het op haar bord heeft gekregen of voor wie het als zijn vak ziet. Het is dus voor een breed publiek. Lees meer…
We schreven een artikel over hoe je ambachtelijk kan omgaan met paradoxen in het kader van het jubileumnummer (75 jaar!) van het blad Management & Organisatie. Wij staan daarbij stil hoe er kansen en mogelijkheden ontstaan door werk te maken van het ongemak dat onlosmakelijk bij paradoxen hoort Lees meer…
Je kan de Ernst Hijmanslezing horen die ik op 18 januari 2021 gaf voor Nederlandse adviseurs. De lezing wordt eens per jaar georganiseerd door de Orde voor Organisatiekundigen en -Adviseurs (OOA). Lees meer…
Causale diagrammen kunnen helpen je om te gaan met complexe vraagstukken. Zulke vraagstukken zijn vaak niet eenduidig: ze bestaan uit veel aspecten die met elkaar te maken hebben. Daardoor zijn ze niet zo eenvoudig te doorgronden, laat staan te hanteren. Met causale diagrammen breng je de dynamiek achter zo’n vraagstuk in beeld en je ziet daardoor meer mogelijkheden om die te beïnvloeden. Het is daarmee bij uitstek een instrument voor veranderaars. In dit hoofdstuk sta ik stil bij de wijze waarop je een diagram maakt op maat voor je eigen vraagstuk Lees meer…
Dit boek is voor veranderaars die complexiteit niet schuwen. Het is een tweede herziene editie van het in 2009 gepubliceerde handboek. Het gaat in op taaie vraagstukken die je in overvloed in elke organisaties vindt en die van waarde zijn: denk aan samenwerking tussen professionals, ondernemende bureaucratieën, verandering van organisatiecultuur, duurzaam ondernemerschap of multiculturele samenwerking. Zulke vraagstukken kenmerken zich door complexiteit: veel factoren en veel actoren hebben er mee te maken. Ze zijn niemand en van iedereen tegelijk. Het maakt ze zowel lastig kenbaar als moeilijk maakbaar.
De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) heeft sinds de zomer een podcast serie ‘Uit de School’ waarin ze maatschappelijke uitdagingen, vragen en vernieuwingen bespreken, in het bijzonder in de wereld van openbaar bestuur.
In de 5e editie daarvan komen Mark van Twist en ik in gesprek onder leiding van Jorren Scherpenisse over ‘Schaal maken’. Een beetje cryptische titel, maar denk enerzijds aan het verlangen van mensen die met in pilots of niches iets vernieuwends doen dat dat zich spreidt, wat in de wandelgang dan ‘opschalen’ heet Lees meer…
Een bondig verhaal over zowel kleurendenken als alle toepassingen ervan: dat was de vraag van de drie redacteuren. Het is een hoofdstuk geworden in het boek over veranderessenties: een soort canon van veranderkundige benaderingen. Het gaat in op de meervoudigheid van denken en doen die nodig is bij verandering (aan de hand van het kleurendenken) en de ambachtelijke wijze waarop je diagnose, vormgeving en interveniëren als een cyclisch proces doet. Lees meer…
Herkent u dat? Er verschijnt over uw organisatie een rapport met aanbevelingen hoe van alles beter moet. De bedoeling is dat dat doorwerkt en effect sorteert. Maar toch werkt dat niet altijd zo uit… Lees meer…
Dit is een lezing van een dik half uur over patroonherkenning. Dat is wat mij betreft een veranderkundig kernthema als het gaat over aanpakken van vraagstukken die weerbarstig zijn – die niet vanzelf gaan. Daar moet je namelijk scherp krijgen welke dynamiek achter die weerbarstigheid schuil gaat, zodat je kan ophouden die zelf mee in stand te houden. En zodat je ook weet wat je er voor in de plaats kan doen. Lees meer…
In dit deze publicatie gaat een team van onderzoekers van Nsob in op de dynamiek van experimenteren en opschalen in de context van maatschappelijke vraagstukken. Als je het leest krijg je een beeld van de verschillende manieren waarop je met experimenteren kan omgaan, hoe je opschalen kan organiseren en hoe je die twee processen met elkaar verbindt. Lees meer…
Common Eye maakte een drieluik-podcast voor de VO raad rond de uitdagingen van regionaal samenwerken. Steeds met een bestuurder van de sector en een ‘expert’ erbij. Ik was de hekkesluiter van het drieluik samen met Hans Elbers als bestuurder over ‘samenwerken is ook veranderen’ Lees meer…
Dat verandertrajecten niet eenvoudig zijn, kan iedereen die er mee te maken heeft gehad beamen. Ik bespreek in deze online collegereeks hoe je de kans op een succesvol verandertraject aanzienlijk vergroot. In veel veranderplannen worden gelijksoortige ‘weeffouten’ gemaakt. Met alle energie die naar het rechtzetten van deze fouten gaat, kunnen de veranderopgaven zelf in het geding komen. Met stagnatie als gevolg. Lees meer…
Op 29 november 2012 was ik uitgenodigd een keynote te verzorgen over het omgaan met taaie vraagstukken in Brussel. Er was een bijeenkomst belegd voor de ‘community’ rond Plan C – een Vlaams informeel transitienetwerk rond duurzaam materialenbeheer. Ik maakte een selectie uit het gedachtengoed van vernieuwingsmechanismen rond taaie vraagstukken Lees meer…
De podcastserie van Vitavalley ‘Beware of the next step’ is van start gegaan. Ik vond het fijn dat ze dat met mij wilden aftrappen. Waarin we tegelijk nog samen aan het uitzoeken zijn hoe je zo’n eerste podcast dan samen doet. Over innovatie, netwerkorganisaties, covid, dominante contexten en de zoektocht naar genoeg impact… Lees meer…
Paradoxaal werken zit in het hart van organiseren, veranderen en leren. We lopen er dagelijks tegenaan. Het zit als een rode draad in eerdere publicaties van me over taaie vraagstukken, systemisch kijken en kleurendenken. Maar hoe werkt dat nou precies? En welke mensen hebben er de afgelopen 25 jaar nou vooral zinnig dingen over onderzocht en beschreven? Lees meer…
In een reeks van de NSO-CNA academie werd ik bevraagd hoe leiderschap kan omgaan met Covid, ten tijde van het interview dik in de tweede golf. Zij richten zich daarbij vooral op de onderwijswereld, die daar erg door geraakt is. Maar het besprokene is vast ook wel breder van toepassing. Lees meer…
Het grootste, recentste en degelijkste overzichtsartikel over het kleurendenken is gepubliceerd.
Een krachtige onderzoeks- en leervorm is het werken met rijke beschrijvingen. Ik reik hier een praktische werkwijze voor aan die je kan benutten voor jezelf maar ook als oefening met een groep. Lees meer…
Een lezing van zo’n tachtig minuten rond het boek ‘Iedereen verandert – Nu wij nog’. Ik schets de belangrijkste thema’s van het boek – dat het dunste en breedste boek is dat ik ooit over veranderen schreef. Lees meer…
In een lezing van 2 maal een uur stond ik in het lanceringsjaar van de 3e editie van ‘Leren Veranderen’ stil bij de belangrijkste ideeën, latere ontwikkelingen en terugkerende misverstanden. Zowel het kleurendenken als de manieren waarop ermee gewerkt wordt zijn nogal geëvolueerd in 20 jaar. Tijd dus om dat maar eens in een ochtend uit de doeken te doen. Lees meer…
Een jaar lang onderzoek naar de dynamiek van experimenteren en opschalen rond maatschappelijke vraagstukken door Nsob: daar gaan deze kennisclips over. Lees meer…
32 Bespiegelingen over het Schone door een netwerk van auteurs die allemaal iets met veranderen, onderzoeken en organiseren hebben. Lees meer…
Waarom is het zo nodig om je in te lezen als adviseur in de vraagstukken waar je je tegenaan bemoeit? Hoe lees je je slim in zodat je ergens verstand van krijgt in plaats van achter de laatste bestseller aanloopt? Wat is de waarde ervan in je dagelijks werk Lees meer…
Bij vernieuwing lijkt het zo dat het nodig om zowel ingebakken patronen met elkaar af te leren als onbekend en onbemind nieuw repertoire aan te leren. Enerzijds defixeren, anderzijds vernieuwen. Dat werken op twee fronten – afleren en aanleren – is niet vanzelfsprekend Lees meer…
International trade can make a huge difference towards sustainability, as over half of what is produced globally crosses national borders. Several of the United Nations 2030 Sustainable Development Goals – such as realizing ‘zero hunger’ and ‘no poverty’, ensuring all have ‘decent work’, and taking ‘climate action’ – crucially depend on transforming the way international trade is organized. But international value chains are complicated, involving many different people working in diverse contexts that change over time. Therefore Lees meer…
Als de organisatie verandermoe is en een verandering weerbarstig blijkt, past ‘meer van hetzelfde’ niet meer. Tegen alle reflexen in kun je dan beter pas op de plaats maken en met alle betrokkenen nagaan hoe eenieder de problemen in stand helpt te houden. Pas daarna kan iedereen verantwoordelijkheid leren nemen het anders te doen. Dat geldt niet alleen in organisaties waar men niet tot innovatie komt, maar ook waar de basis niet op orde is. Lees meer…
De taal die we gebruiken bij organiseren en veranderen heeft een hardnekkige ingenieursklank die wijst op een achterliggende machinemetafoor. Dat past steeds minder bij de uitdagingen waar organisaties voor staan. Kan je vanuit een andere metafoor naar veranderen kijken? Lees meer…
Rond de zomer van 2015 deden we actieonderzoek naar de leefwereld van de jeugdzorg. Het onderzoek werd verricht ten behoeve van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders – vanuit het streven om voeling te houden met de praktijk en daar het eigen bestuurlijk handelen op af te stemmen. Lees meer…
Tjip de Jong maakte een pod/videocast met mij. Over dat bij verandering kleinschaligheid goed uit kan pakken, waarom dat zo is en welke dilemma’s dat dan weer oproept. Lees meer…
Kim Spinder, zelf een adviseur en spreker over innovatie, maakt lange podcasts onder de titel ‘De innovatie-wasstraat’. Daarin bevraagt ze vernieuwers een uur lang. Delen ervan komen vervolgens weer langs op de radio bij BNR. Dit keer was ik aan de beurt. Lees meer…
Op 21 juni en later nog eens op 1 oktober 2012 mocht ik een verhaal vertellen over grootschalige transitieprocessen. In dit geval ging het over de decentralisatie van de jeugdzorg in de Regio Amsterdam. Een lastig proces. Dat verhaal is echter aardig generiek. En dus ook wel handig bij andere grote transities. Lees meer…
Met de sterk toegenomen invloed van regel- en controlesystemen in organisaties is ook de roep om zelfsturing krachtiger geworden. In dit artikel wordt de verschuivende verhouding tussen professionele zelfsturing en hiërarchische controle verkend Lees meer…
Je kunt meer halen uit veranderen, professionaliseren en onderzoeken door ze niet als gescheiden werelden te zien, maar als praktijken en gemeenschappen die elkaar kunnen versterken. Lees meer…
This is the most up to date, complete and concise publication on the colors of change. It is written for both practitioners and academics that want to go beyond the basics. Those who already know about this change theory are likely to be surprised to find there is more to both the model and its applications Lees meer…
The complexity of tough issues can only be handled effectively with intensive local participation. Such participation is not straightforward as people may shy away from the unfamiliar repertoires, unpredictable processes and inevitable opposition that come with the territory. This article focuses on how to facilitate local ownership in a series of paradoxical interventions with sufficient depth and credibility. Lees meer…
Leren is niet waardevrij of machtsarm. Wat er geleerd wordt, waartoe dat relevant is, wie er mee mogen doen, wie daar zeggenschap over heeft: het zijn allemaal keuzes die iets of iemand de wind in de rug geven. Georganiseerd leren zijn daarmee óók machtsinterventies en de leerprofessional kiest altijd partij. In mijn waarneming is die keus vaak onbewust en wordt die even vaak ontkend. Lees meer…
Ik werd onlangs “geïnterviewd” door vier stevige dertigers in het advies/verandervak. Die zochten een goed gesprek over het vak veranderkunde, de democratisering ervan, de professionele standaarden en hoe je jezelf de maat neemt. Lees meer…
Mark van Twist en ikzelf werden geïnterviewd over wat stilte nou eigenlijk betekent als het gaat over organisatieverandering. Moet je het opzoeken om vernieuwing mogelijk te maken? Wat zijn de effecten er dan van? Hoe werk je er dan mee? Lees meer…
“Veranderaars zijn verspreid door alle lagen van de organisatie te vinden. Juist ook op de werkvloer. Daarom wilde veranderkundige Hans Vermaak na twee dikke pillen ook graag eens een toegankelijker boek schrijven. Maar zonder de lessen uit de handboeken plat te slaan. Want veranderen kan complex zijn…”
Zo start een van de interviews rond het nieuwe boek ‘Iedereen verandert’, die net verscheen in managementboek magazine. Klik hier om hem on line te lezen.
This paper explores how action research takes place within and between four contexts: adding practical value, improving institutions, developing professions, and contributing to theory. We argue that action research is more than those activities conducted within these contexts: it is a process of handling the generative tensions in the boundary regions. Lees meer…
De tweede helft van 2016 deden we een nieuw onderzoek naar de leefwereld van de jeugdhulp in Amsterdam in samenwerking en opdracht van het collectief van Amsterdamse jeugdzorgbestuurders. Dit keer was de vraag hoe teams effectief omgaan met kinderen en ouders met licht verstandelijke beperking. Lees meer…
Professionalisme zit in de lift. De werkwijzen van managers en professionals ontwikkelen zich niet in hetzelfde tempo. Professionals zoeken vaak hun werkplek binnen organisaties, maar gedragen zich vervolgens als eenlingen waardoor versnippering, middelmatigheid en vrijblijvendheid eerder regel dan uitzondering zijn. De reflex van managers is om de problemen te lijf te gaan met controle en beheersing, wat allerlei conflicten teweegbrengt. Lees meer…
Ik hou ervan als iets kwaliteit heeft. Of het nou zelfgekweekte tomaten betreft of de passie van mijn leraar Nederlands op de middelbare school. Onvergelijkbare zaken – maar in al deze gevallen ben ik geraakt en geeft kwaliteit het leven kleur. Ik heb dat het meest waar zaken complex worden en door vele mensen samen tot stand komt. Daar waar professionele gedrevenheid om extern iets te betekenen iets ervaarbaars voor direct betrokkenen schept. Het is de ‘kleine kwaliteit’ die bottom-up up ontstaat. Lees meer…
Eindelijk dan: een kort verhaal over cultuurverandering. Daar schrijf ik normaal niet over. Ik geloof dat veel gesprekken over de gewenste cultuur eigenlijk Lees meer…
Jaap Boonstra heeft met een stel mensen een nieuw boek geproduceerd over het organiseren en veranderen in een specifieke omgeving: die van scholen, ziekenhuizen, universiteiten, openbaar vervoer, musea en dergelijke. Hij combineert zijn eigen ervaring daarin met die van Lees meer…
Als lid van de wetenschappelijke raad voor Organisatieadviseurs schrijven we elk periodiek een column met wat ons aan het hart gaat. Bij mij was dat begin 2016 actieonderzoek: een benadering die ik enorm charmant en krachtig vindt, maar ook buitengewoon verwarrend. Lees meer…
Eigen (verander)kracht is een populair thema op dit moment. Geen toeval dat het Jaarcongres juist dit als thema uitkoos. Ik mocht een van de keynotes verzorgen. Daar was ik wel blij mee want je kan mooie maar ook heel foute dingen met dit thema doen. Lees meer…
De redactielid van het tijdschrift reflecteert op eigen complexe verandercasuïstiek en gebruikt hierbij mijn boek over het omgaan met taaie vraagstukken. Ik vind het wel een mooi voorbeeld van zowel reflectief naar eigen handelen kijken als het begrijpen en benutten van literatuur. Ik weet uit ervaring dat dit boek niet zomaar snel samen te vatten is Lees meer…
A persistent stereotype of consultants is that of experts who have all the answers. However, the more complex problems are, the less consultants are able to provide ‘magical solutions’. Causal loop diagrams (CLDs) are a powerful tool to deal with issues characterized by content complexity and process complexity. Lees meer…
Current reforms in for instance health care or community development in troubled neighborhoods, are brave attempts at social innovations toward a more sustainable society. Such innovations ask for the questioning, discarding and renewal of ingrained practices and their re-assemblage into novel forms of collective, coordinated action. Societal, macro – level transitions play out in organizational change efforts that are especially challenging because they need to address “wicked problems” that are complex and ambiguous in terms of both content and process and therefore defy the application of simple, short – term solutions. Instead, they require a multidimensional approach and the involvement of many actors with different interests, viewpoints and affiliations. Lees meer…
Een inleiding over actieonderzoek, gericht op hoe verschillende arena’s hier nauw moeten samenwerken: de praktijk en de wetenschap, maar ook de opleidingswereld of de institutionele context. Dat kan erg de moeite zijn, maar kost ook moeite. In de inleiding verken ik hoe de arena’s contrasteren, maar vooral ook waarom samenwerken juist daardoor Lees meer…
Complex issues require continuous change that is planned incrementally. This paper focuses on how such emergent change can be shaped through a process of small wins and explains how this may even use adversity to fuel the change. The research shows how planning is anything but an innocuous support activity for change efforts and describes how it can either frustrate or enable deep change. Lees meer…
Gedurende een half jaar hebben social designers en organisaties met veel enthousiasme samengewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe perspectieven voor taaie vraagstukken. Deze projecten waren onderdeel van het praktijkonderzoek SOCIALDESIGNFORWICKEDPROBLEMS (SDFWP). Lees meer…
De eerste editie van het boek kwam uit als proefschrift en publieksversie. Enkel in de eerste variant was er ook een samenvatting bijgevoegd. Dat verlangde de Universiteit van Amsterdam. Die samenvatting is vooral handig als je het boek ernaast hebt: het helpt dan hoofdlijnen te zien. Lees meer…
Stagnatie kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van de basisvoorwaarden om ‘normaal’ te kunnen werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen juist wanneer er zoveel orde is. Op wat voor manieren kan je hier doorheen breken? Lees meer…
Een ochtend lang in gesprek over de historie en de toekomst van veranderkunde ter gelegenheid van 55 jaar Sioo. Over het democratiserende verschil tussen verandermanagement en veranderkunde, over het belang van de geleefde werkelijkheid boven de papieren spierballentaal en over favoriete schrijvers en onze ambivalente opstelling richting nieuwe modes. Maar ook over multi-actor en multi-factor opgaven en hoe je daar samenwerking rond organiseert Lees meer…
Op 4 maart 2010 organiseerde Nedworc een middag over veranderkundig kijken naar ontwikkelingssamenwerking. Ik was een van degenen die een aftrap mocht geven van tien minuten. Het verzoek was wat te zeggen over het omgaan met complexe vraagstukken. Ik gaf een minicollege over wat ik net met een mijn promotie-onderzoek had ontdekt daarover in tien ‘goed nieuws/slecht nieuws’ boodschappen. Lees meer…
Because of its apparent simplicity and luring strength-based stance, appreciative inquiry can be misunderstood as an attractive and easy to emulate technique. Such misunderstanding may cause slippage from thoughtful inquiry into a managerial tool to create motivational experiences at work rather than to engage with complex issues. Such slippage may ultimately turn the appreciative approach into another disappointing management fad. Fortunately, the prolific use of appreciative inquiry during the last decades provides us with rich experiential material for timely reflection, critique and renewal. Lees meer…
In elke organisatie spelen persistente vraagstukken. Vraagstukken die al zo lang bestaan dat bijna iedereen accepteert dat ze er zijn. Denk aan samenwerking tussen medisch specialisten in een ziekenhuis en aan het leren van docenten in onderwijsinstellingen. Ze gaan niet over bijzaken, ze gaan over hoofdzaken. En potentieel kan je er ook het meeste plezier aan beleven. De taaiheid zit in een historie van aanpakken die tekort schieten. Hoe kan dat anders? Lees meer…
Causal loop diagrams can help in tackling complex issues effectively. Until the nineteen-seventies the literature focussed on the technique of such diagrams. Since then it has become evident that participation of stakeholders in making and applying such diagrams is desired to affect change. Lees meer…
This case study presents reflections on a research intervention conducted at the Dutch Ministry of Foreign Affairs. The subject was the practice of administration. Its objective became to understand its “wicked problems” and to create action principles. It was an analytical research effort as well as a learning intervention. Lees meer…
Causale diagrammen kunnen helpen om effectief om te gaan met complexe vraagstukken. Er is tot de jaren zeventig vooral geschreven over de techniek van dat soort diagrammen. Inmiddels is helder dat participatie van betrokkenen bij het maken en toepassen van dit soort diagrammen nodig is om effectief te zijn en krijgt het interactief werken ermee ook aandacht. Lees meer…
Professionalism still is on the way up. However, the working methods of managers and professionals do not develop at the same pace. Professionals often seek out their workplace within an organisation but then proceed to act as soloists, which makes fragmentation, mediocrity and non-commitment the rule rather than the exception. The manager’s reflex dictates that he/she tackles problems with control and command, resulting in all sorts of conflicts. Lees meer…
OD has an established tradition. There is a community of practice, academic research, handbooks in all sorts, development of new practices, lots of publications, proven methods. All seems fine. At the same time there is recurrent talk and publications expressing worry about the future of OD. Lees meer…
Het artikel behandelt de ‘techniek’ van het maken een causal diagram. Het behandelt die techniek in het kader van het zoeken naar de ‘angel’ van een hardnekkig verandervraagstuk. Lees meer…
Taaie vraagstukken zijn complex en daarom laten we ze liever liggen. ‘Krachttaal schiet te kort. Je moet het doen met ontrafelen, experimenteren, langdradiger processen. Er is geen quick fix.’ Dat soort oneliners vlogen over de tafel in het interview met Ronald Buitenhuis. We spraken over de reden van taaiheid, oplossingen en deling van sturing. Lees meer…
Plezier beleven aan taaie vraagstukken. Daarop promoveerde hij tot doctor in de ‘veranderkunde’. Complexe vraagstukken die zo taai zijn dat mensen er graag met een bochtje omheenlopen: Vermaak zet er maar wat graag zijn tanden in. Zijn ervaring met dergelijke kwesties leidt tot een verfrissende kijk op communicatie bij veranderingen. Lees meer…
Causale diagrammen kunnen helpen om effectief om te gaan met complexe vraagstukken. Er is tot de jaren zeventig vooral geschreven over de techniek van dat soort diagrammen. Inmiddels is helder dat participatie van betrokkenen bij het maken en toepassen van dit soort diagrammen nodig is om effectief te zijn en krijgt het interactief werken ermee ook aandacht. Lees meer…
Waar moet het heen met de gezondheidszorg? Er is geen gebrek aan externe druk op de sector, noch ontbreekt het aan vernieuwingsdrang. Als antwoord vliegen de toekomstvisies ons bovendien om de oren. Toch leidt dat alles niet zomaar tot doortastende vernieuwing. Het debat over de toekomst van de zorg stagneert. Dat ligt aan de geboden visies: ze zijn of eenzijdig of niet inspirerend. Lees meer…
In de jaren negentig kwam groupware op als instrumentarium om horizontale multi-actor processen te ondersteunen. Ik was betrokken bij experimenten om in concrete verandertrajecten dit soort IT ondersteuning van groepsprocessen in te zetten en effectief te maken. Lees meer…
