Herkent u dat? Er verschijnt over uw organisatie een rapport met aanbevelingen hoe van alles beter moet. De bedoeling is dat dat doorwerkt en effect sorteert. Maar toch werkt dat niet altijd zo uit… Betrokkenen kunnen ervaren dat het rapport er (een beetje) naast zit of te negatief uitpakt. Of ze vinden het rapport goed, maar het (b)lijkt lastig om al die aanbevelingen op te volgen. Of als je ze opvolgt, krijg je er dan wel een sterkere organisatie of beter werk van?

Andersom kunnen onderzoekers zich ook afvragen hoe je nou een onderzoek moet doen en aanbevelingen bedenkt opdat het allemaal goed verstaan wordt en niet in de la verdwijnt, samen met rapporten uit het verleden die erop lijken. Moet je het harder neerzetten, preciezer maken, opvolging bewaken? Hoe veroorzaakt een rapport een echte verbeterbeweging? Of is dat te ver gezocht?

Dit soort vragen komen aan bod in het NSOB essay ‘Leren van of door rapporten’. Het doet verslag van een concreet onderzoek in de gemeente Rotterdam dat we deden naar aanleiding van een motie in de gemeenteraad over hoeveel de gemeente nou eigenlijk leert van raadsenquêtes en rekenkamerrapporten. We lopen de tijdslijn af van aanleiding tot opvolging van onderzoek en reflecteren op wat daarin leren helpt en remt.

Interessant is dat als je dat onderzoeksproces volgt er een onvermijdelijke dynamiek van versmallen en verbreden is door die fasen heen. Die is wenselijk zelfs, maar als je die niet handig doet dan frustreert dat het leren. De dilemma’s en dynamieken die daarbij spelen belichten we. En we eindigen dan met een poging zelf niet in dezelfde valkuilen met ons onderzoek  terecht te komen als we aan het eind suggesties doen hoe het leervermogen van Rotterdam versterkt kan worden.