In 2025 nodigde het Nationale Programma Regionale Energiestrategie een stel mensen een essay te schrijven over over ‘nieuwe paden zoeken in transitietijd’. De gedachte was dat uiteenlopende reflecties op papier (en op het net) gesprekken kunnen voeden tussen mensen die in transities, zoals de energietransitie, actief zijn. En dat de essays helpen om lessen te trekken en vooruit te kijken naar hoe verder.

Zij stapten af op mensen waarvan zij vonden dat die wat te melden hadden over transities en waar zij ook hun eigen ervaringen in herkenden. Denk aan namen als Derk Loorbach, Geert Teisman, Martijn van der Steen, Tamara Metze en ook Kristel Lammers zelf die toen aan het stuur stond van dat programma. Begin dit jaar waren dat veel bestuurskundigen maar dit najaar juist ook bijdragen uit andere hoeken, waaronder dus ook een veranderkundig verhaal van mij.

De hele serie is online en gratis beschikbaar: klik hier voor de inhoudsopgave van alle bijdragen.

Je kan ook rechtstreeks naar mijn bijdrage gaan: klik daarvoor hier. Een mooie pdf van mijn essay is eind 2025 hier op mijn site te downloaden. Dan komt ook een hard copy ervan uit.

Mijn essay kan je beschouwen als een soort samenvatting van het het boek ‘de logica van de lappendeken’. De introductie luidt alsvolgt:

Veel maatschappelijke vraagstukken zijn nogal complex. Ze raken ons allemaal, maar niemand is er de baas over. We doen van alles om ze onder druk op te lossen, maar daarbij doen we de complexiteit vaak geen recht meer aan. Bijvoorbeeld door het in een integraal programma te gieten dat overzicht en controle pretendeert. Juist zoiets maakt dit soort vraagstukken dan taai. Wat nu als veel initiatieven zich aaneen weven als stukjes van een lappendeken? Dat is mogelijk als velen zowel in lokale praktijken actief zijn maar zich daarnaast ook slim verbinden met anderen: knowhow delen met vakgenoten (spreiden), koppelen van uiteenlopende systemen (schakelen) en culturele patronen omwoelen (spitten). Act local, think global, connect territorial. Zo groeien levende netwerken die opgewassen zijn tegen onze maatschappelijke uitdagingen. In het essay ‘Transities benaderen vanuit een lappendekenperspectief’ schetst Hans Vermaak deze netwerklogica en de consequenties voor ons alledaags handelen.