publicaties


Bijdrage aan boeken

 
  download publicatielijst

Circular venture building

Emerging Fundamentals

ScaleUp Practititioners, Groene Brein & Investnl, 2024

Dat circular ventures een fijn idee zijn, is iedereen het wel over eens. Maar hoe je die voortvarend schept, is weer een ander verhaal. Dus gingen bovenstaande drie partijen op onderzoek uit wat de soort methodologie is die dat (krachtiger) mogelijk maakt. Als onderdeel van dat onderzoek brachten ze dit voorjaar een eclectisch gezelschap bijeen Lees meer…

Procesdenken: impressie & toepassing

In: M. de Man & J. Segers (red) Tijdmeesterschap. Mediawerf, 2024

Leike van Oss & Hans Vermaak, 2024

‘What is the wind other than blowing’: dat is de openingsvraag die Martha Feldman op het jaarlijkse congres van procesfilosofen in 2014 stelde om de deelnemers meteen een glimp te gunnen van procesdenken. Haar oogmerk was dat je ineens beseft dat we vaak spreken over wind of storm als een ‘ding’, maar dat de essentie ervan meer schuilgaat in de turbulentie van waaien als ‘proces’ Lees meer…

Vijf stappen om een causaal diagram te maken

In: L. van Oss & B. Kessener. Systematisch kijken naar de organisatie als systeem. Vakmedianet, 2018

Hans Vermaak

Causale diagrammen kunnen helpen je om te gaan met complexe vraagstukken. Zulke vraagstukken zijn vaak niet eenduidig: ze bestaan uit veel aspecten die met elkaar te maken hebben. Daardoor zijn ze niet zo eenvoudig te doorgronden, laat staan te hanteren. Met causale diagrammen breng je de dynamiek achter zo’n vraagstuk in beeld en je ziet daardoor meer mogelijkheden om die te beïnvloeden. Het is daarmee bij uitstek een instrument voor veranderaars. In dit hoofdstuk sta ik stil bij de wijze waarop je een diagram maakt op maat voor je eigen vraagstuk Lees meer…

Meervoudigheid voor beginners en gevorderden: de veranderkleuren

In M. de Witte, M.J. Vink & M. van Grinsven. Essenties van verandermanagement. Boom, 2021

Hans Vermaak

Een bondig verhaal over zowel kleurendenken als alle toepassingen ervan: dat was de vraag van de drie redacteuren. Het is een hoofdstuk geworden in het boek over veranderessenties: een soort canon van veranderkundige benaderingen. Het gaat in op de meervoudigheid van denken en doen die nodig is bij verandering (aan de hand van het kleurendenken) en de ambachtelijke wijze waarop je diagnose, vormgeving en interveniëren als een cyclisch proces doet. Lees meer…

Omgaan met paradoxen

In: M. Ruijters, R. Schut & R.J. Simons. Canon van leren en ontwikkelen (2ed) – Boom, 2020

Hans Vermaak

Paradoxaal werken zit in het hart van organiseren, veranderen en leren. We lopen er dagelijks tegenaan. Het zit als een rode draad in eerdere publicaties van me over taaie vraagstukken, systemisch kijken en kleurendenken. Maar hoe werkt dat nou precies? En welke mensen hebben er de afgelopen 25 jaar nou vooral zinnig dingen over onderzocht en beschreven? Lees meer…

Werelden achter de zorg 2.0.

Doormodderen en aanpakken

Margreeth Hidding, Dennis Christmas, Jan-Luuk Hoff, Hans Westerveld- Twynstra Gudde, 2021
Een herziening van het twintig (!) jaar oude boekje dat Hans Westerveld en ik samen schreven

Ideeën over ziek en gezond zijn voortdurend in beweging. Onze persoonlijke opvattingen hierover, maar ook die van de samenleving hebben de afgelopen twintig jaar een grote ontwikkeling doorgemaakt. Rond de eeuwwisseling kwam de mondige burger in beeld, die als patiënt of cliënt wat te kiezen wilde hebben. Ik schreef toen met Hans Westerveld het boekje Werelden achter de zorg (1.0 dus…) bedoeld als een reisgids

Lees meer…

Werken met rijke beschrijvingen van betekenisvolle gebeurtenissen

In: H. Boersema-Vermeer, Gertjan de Groot- Vakmedianet, 2016

Hans Vermaak

Een krachtige onderzoeks- en leervorm is het werken met rijke beschrijvingen. Ik reik hier een praktische werkwijze voor aan die je kan benutten voor jezelf maar ook als oefening met een groep. Lees meer…

Mooi is anders

In: J. Segers & M. de Man (eds) Over het schone – Sioo, 2021

Hans Vermaak

32 Bespiegelingen over het Schone door een netwerk van auteurs die allemaal iets met veranderen, onderzoeken en organiseren hebben. Lees meer…

Conceptualiseren kun je leren

In: G. Smid, E. Rouwette. Onderzoekende professionaliteit - Van Gorcum, 2009

Hans Vermaak
Vormgeving van kennis als verscholen ambacht

Als veranderaars, onderzoekers en docenten werken we met kennis, Het is wellicht ons belangrijkste ‘instrument’. Toch hebben we het niet vaak over de vorm waarin we kennis gieten. Hoe vatten we in woorden, beelden, grafieken en praatplaten  wat we hebben geleerd of onderzocht? Lees meer…

Strategieën voor veranderen

In: J. Boonstra. Perspectieven op veranderen. Vakmedianet, 2018

Hans Vermaak
Vuistregels en valkuilen bij het situationeel kiezen van een aanpak.

Kiezen voor de juiste veranderstrategie vraagt nogal wat. Daarbij gaat het niet zozeer om allerlei kenmerken van de diverse strategieën, maar met name om de (werkings)principes die aan de verschillende strategieën ten grondslag liggen en om wat er nodig is om die principes in een organisatie werkbaar te maken. In dit hoofdstuk geef ik eerst een overzicht van de veranderstrategieën die beschikbaar zijn en ga ik vervolgens in op hoe daaruit een keuze is te maken. Lees meer…

Ruimte om te exploreren

In: G. Smid, E. Rouwette. Onderzoekende professionaliteit - Van Gorcum, 2009

Hans Vermaak
Onderzoeken integreren als deel van ons vak als veranderaars en opleiders

Je kunt meer halen uit veranderen, professionaliseren en onderzoeken door ze niet als gescheiden werelden te zien, maar als praktijken en gemeenschappen die elkaar kunnen versterken. Lees meer…

The colors of change – revisited

In: R. Shani & D. Noumair. Research in Organizational Change and Development (vol. 26) - Emerald, 2018

Hans Vermaak, Léon de Caluwé
Situating and describing the theory and its practical applications

This is the most up to date, complete and concise publication on the colors of change. It is written for both practitioners and academics that want to go beyond the basics. Those who already know about this change theory are likely to be surprised to find there is more to both the model and its applications Lees meer…

Macht en leren

In: M. Ruijters, R.J. Simons. Canon van het leren – Kluwer, 2012

Hans Vermaak
De ideeën van ‘grondlegger’ John Coopey over een ‘vergeten thema’ in de literatuur over leren.

Leren is niet waardevrij of machtsarm. Wat er geleerd wordt, waartoe dat relevant is, wie er mee mogen doen, wie daar zeggenschap over heeft: het zijn allemaal keuzes die iets of iemand de wind in de rug geven. Georganiseerd leren zijn daarmee óók machtsinterventies en de leerprofessional kiest altijd partij. In mijn waarneming is die keus vaak onbewust en wordt die even vaak ontkend. Lees meer…

The color card trick

In: H. Boersema-Vermeer, Gertjan de Groot- Vakmedianet, 2016

Hans Vermaak

Leren over diagnosticeren van verandering via enkele youtube video’s… Dat kan. Lees meer…

Knowing yourself as a change agent

In: D. W. Jamieson, Barnett & A Buono (eds.) Consultation for Organizational Change Revisited - Information Age Publishing, 2016

Léon de Caluwé, Hans Vermaak
A validated test based on a colorful theory of change

This chapter presents a questionnaire that measures individual change preferences based on a meta-theory of five paradigms of change. We describe its construction and improvement over a 13-year period, during which time more than 100,000 people have used the test as an instrument for self-reflection.
Lees meer…

De kracht van kleine kwaliteit

In: T. Hardjono, A. Oosterhoorn, K. de Vaal, J. Vos. Perspectieven op kwaliteit.nl - NNK, 2012

Hans Vermaak
Een pleidooi voor activistische kwaliteitszorg

Ik hou ervan als iets kwaliteit heeft. Of het nou zelfgekweekte tomaten betreft of de passie van mijn leraar Nederlands op de middelbare school. Onvergelijkbare zaken – maar in al deze gevallen ben ik geraakt en geeft kwaliteit het leven kleur. Ik heb dat het meest waar zaken complex worden en door vele mensen samen tot stand komt. Daar waar professionele gedrevenheid om extern iets te betekenen iets ervaarbaars voor direct betrokkenen schept. Het is de ‘kleine kwaliteit’ die bottom-up up ontstaat. Lees meer…

Herschrijven van de ongeschreven regels

In: S. van de Veer, L. Peters. Move before you're ready - Van Duuren, 2016

Hans Vermaak
Everything you always wanted to know about culture change

Eindelijk dan: een kort verhaal over cultuurverandering. Daar schrijf ik normaal niet over. Ik geloof dat veel gesprekken over de gewenste cultuur eigenlijk Lees meer…

Maatschappelijke organisaties veranderen

In: J. Boonstra e.a. Veranderen van maatschappelijke organisaties - Business Contact, 2017

Hans Vermaak, Jaap Boonstra
Context maken en impact hebben

Jaap Boonstra heeft met een stel mensen een nieuw boek geproduceerd over het organiseren en veranderen in een specifieke omgeving: die van scholen, ziekenhuizen, universiteiten, openbaar vervoer, musea en dergelijke. Hij combineert zijn eigen ervaring daarin met die van Lees meer…

Werken met Leren Veranderen

Hanna Boersema-Vermeer, Gertjan de Groot- Vakmedianet, 2016
Werkboek voor veranderaars in opleiding en praktijk

Ja, het is er van gekomen: een werkboek bij het handboek ‘leren veranderen’. Na veelvuldig verzoek hebben Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer met steun van mij en Leon de Caluwe een werkboek samengesteld met allerlei materialen (aanpakken, oefeningen, beschouwingen, cases) afkomstig van allerlei mensen uit de praktijk Lees meer…

Using causal loop diagrams to deal with complex issues

In: D. W. Jamieson, Barnett & A Buono (eds.) Consultation for Organizational Change Revisited - Information Age Publishing, 2016

Hans Vermaak
Mastering an instrument for systemic and interactive change

A persistent stereotype of consultants is that of experts who have all the answers. However, the more complex problems are, the less consultants are able to provide ‘magical solutions’. Causal loop diagrams (CLDs) are a powerful tool to deal with issues characterized by content complexity and process complexity. Lees meer…

De verandering kleurt de communicatie

In: E. Blokland, M. Neyzen, S. Wagenaar. Communicatie van organisaties – Kluwer, 2012

Hans Vermaak
Over het belang van meervoudigheid, de valkuil van klantvriendelijkheid en de verschuivende rol van communicatieprofessionals.

Verandervraagstukken zijn divers. Gelukkig zijn er verschillende soorten veranderbenaderingen om daar recht aan te doen. Dat vraagt wel ‘matching’ en verstand van zaken om dat goed te doen, soms tegen de stroom in. Ook de daarmee communicatie-inspanningen verschillen: je communiceert heel anders bij een bestuurlijke fusie dan bij een cultuuromslag. De geloofwaardigheid staat of valt daarbij ook nog bij het niet ‘te mooi’ maken. Lukt het dilemma’s te delen, fair te zijn over schaduwkanten of zelfs mensen te verontrusten als dat nodig is? Lees meer…

Je kunt de kleuren (niet) overstijgen

In: L. de Caluwé e.a. Spannend Veranderen - Vakmedianet, 2015

Hans Vermaak

Eind mei 2015 gaf Léon de Caluwé zijn emeritaatslezing die inmiddels is uitgegeven onder de titel ‘Spannend veranderen: over spanningen bij veranderen en adviseren’. Dat verhaal beslaat ruim 100 pagina’s maar staat niet op zichzelf: het is vergezeld door 140 pagina’s reflectie door twintig vakgenoten. Lees meer…

Nabeschouwing

In: K. Kuitenbrouwer, T. Goudswaard, A. Schamineé. SocialDesignForWickedProblems - HNI, 2014

Hans Vermaak
Samenwerking tussen de werelden van beeldende kunst, ontwerp en veranderkunde.

Gedurende een half jaar hebben social designers en organisaties met veel enthousiasme samengewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe perspectieven voor taaie vraagstukken. Deze projecten waren onderdeel van het praktijkonderzoek SOCIALDESIGNFORWICKEDPROBLEMS (SDFWP). Lees meer…

Vals spelen voor de goede zaak

In: T. de Jong, S. van der Veer. We presteerden nog lang en gelukkig. Een sprookjesboek voor organisatieverbetering – Anderz, 2017

Hans Vermaak
Een reflectie op het sprookje Klein Duimpje van Charles Perrault uit 1697

Wat zegt ‘Klein Duimpje’ over organisatieverandering? Het gaat erover dat wie niet sterk is, slim moet zijn. Als jongste in het gezin wist ook ik dat. Maar bij Klein Duimpje is het meer dan een goede leerschool, het is een overlevingstactiek als hij aanloopt tegen personages groter, sterker en ouder dan hijzelf. En die tactiek is toepasbaar waar geweld een rol speelt in organisaties. En ook wanneer je complexe vraagstukken oppakt omdat wat daarin goed werkt, zelden is hoe het hoort.  Het sprookje vertelt hoe we vernieuwing klein kunnen beginnen. Lees meer…

Working interactively with causal loop diagrams

In: J. Boonstra, L. de Caluwé (eds.) Intervening and changing - Wiley, 2007

Hans Vermaak
Intervention choices and paradoxes in practical application.

Causal loop diagrams can help in tackling complex issues effectively. Until the nineteen-seventies the literature focussed on the technique of such diagrams. Since then it has become evident that participation of stakeholders in making and applying such diagrams is desired to affect change. Lees meer…

A springboard for further learning

In: S.M. Adams, A. Zenzi (eds.) Preparing Better Consultants: The Role of Academia. Information Age Publishing, 2011

Hans Vermaak
Teaching seasoned practitioners by harnessing their experience.

The challenges consultants face warrant ongoing education. When those practitioners have 15- 30 years of experience dealing with messy realities, however, it makes little sense for faculty to teach clean-cut models in standardized curricula. Lees meer…

Leren conceptualiseren van ons vak

In: M. Dubbeldam, P.K. Jagersma. De Passie van de Professional: management van verandering hanteren - Van Gorcum, 2007

Hans Vermaak
Bewust omgaan met kennisvorming en vormgeving

Als veranderaars, onderzoekers en docenten werken we met kennis, Het is wellicht ons belangrijkste ‘instrument’. Toch hebben we het niet vaak over de vorm waarin we kennis gieten. Hoe vatten we in woorden, beelden, grafieken en praatplaten  wat we hebben geleerd of onderzocht? Lees meer…

Interactief werken met causale diagrammen.

In: J. Boonstra, L. de Caluwé. Interveniëren en veranderen. Zoeken naar betekenis - Kluwer, 2006

Hans Vermaak
Leren omgaan met keuzes en paradoxen in de procesvoering.

Causale diagrammen kunnen helpen om effectief om te gaan met complexe vraagstukken. Er is tot de jaren zeventig vooral geschreven over de techniek van dat soort diagrammen. Inmiddels is helder dat participatie van betrokkenen bij het maken en toepassen van dit soort diagrammen nodig is om effectief te zijn en krijgt het interactief werken ermee ook aandacht. Lees meer…

Comparing psychotherapists’ and change agents’ approaches to change

In: A. Buono (ed.) Creative Consulting: Innovative Perspectives on Management Consulting - Information Age Publishing, 2004

Léon de Caluwé, Frans Que, Hans Vermaak
What can change agents and therapists learn from each other?

In this chapter we explore the most prominent clusters of theories for changing organizations and changing people. Managers and management consultants make use of the first set of theories while psychotherapist use the latter. Our assumption was that there would be considerable overlap between these sets of theories. Lees meer…

Thinking about Change: Complexity and Multiplicity in Change Processes

In: J. Boonstra (ed): Dynamics in Organizational Change and Learning - Wiley, 2004

Léon de Caluwé, Hans Vermaak
Theories about why change does not work. And theories about how differently change works when it does.

Given that more organizational change takes place unplanned than planned and more unsuccessful than successful, we think there is justification for reflection on why change does not work. This implies complexifying things rather than simplifying them: to search for hidden rules of the game, for informal processes, political mechanisms in organizations, etc. Lees meer…