Veranderkunde voor gevorderden: hoe je mooie dingen voor elkaar kan krijgen rond complexe vraagstukken
Dit boek is voor veranderaars die complexiteit niet schuwen. Het is een tweede herziene editie van het in 2009 gepubliceerde handboek. Het gaat in op taaie vraagstukken die je in overvloed in elke organisaties vindt en die van waarde zijn: denk aan samenwerking tussen professionals, ondernemende bureaucratieën, verandering van organisatiecultuur, duurzaam ondernemerschap of multiculturele samenwerking. Zulke vraagstukken kenmerken zich door complexiteit: veel factoren en veel actoren hebben er mee te maken. Ze zijn niemand en van iedereen tegelijk. Het maakt ze zowel lastig kenbaar als moeilijk maakbaar.
Lees meer…
Een online college waarin wordt besproken hoe je de belangrijkste ontwerpfouten in veranderplannen kan vermijden.
Dat verandertrajecten niet eenvoudig zijn, kan iedereen die er mee te maken heeft gehad beamen. Ik bespreek in deze online collegereeks hoe je de kans op een succesvol verandertraject aanzienlijk vergroot. In veel veranderplannen worden gelijksoortige ‘weeffouten’ gemaakt. Met alle energie die naar het rechtzetten van deze fouten gaat, kunnen de veranderopgaven zelf in het geding komen. Met stagnatie als gevolg. Lees meer…
Een uurtje luisteren als flitsintroductie in het hanteren van complexe vraagstukken
Op 29 november 2012 was ik uitgenodigd een keynote te verzorgen over het omgaan met taaie vraagstukken in Brussel. Er was een bijeenkomst belegd voor de ‘community’ rond Plan C – een Vlaams informeel transitienetwerk rond duurzaam materialenbeheer. Ik maakte een selectie uit het gedachtengoed van vernieuwingsmechanismen rond taaie vraagstukken Lees meer…
Een herziening van het twintig (!) jaar oude boekje dat Hans Westerveld en ik samen schreven
Situering en beschrijving van de theorie en haar toepassingen
Het grootste, recentste en degelijkste overzichtsartikel over het kleurendenken is gepubliceerd.
Lees meer…
Wat hebben 'verwaarloosde organisaties' en 'taaie vraagstukken' met elkaar te maken?
Als de organisatie verandermoe is en een verandering weerbarstig blijkt, past ‘meer van hetzelfde’ niet meer. Tegen alle reflexen in kun je dan beter pas op de plaats maken en met alle betrokkenen nagaan hoe eenieder de problemen in stand helpt te houden. Pas daarna kan iedereen verantwoordelijkheid leren nemen het anders te doen. Dat geldt niet alleen in organisaties waar men niet tot innovatie komt, maar ook waar de basis niet op orde is. Lees meer…
Score je eigen verandervoorkeur!
Dit is een interactieve test die je helpt je een eigen visie op veranderingen in kaart te brengen. De uitslag van de tekst kun je gebruiken om te zien waar jij vooral goed in bent en hoe je je zou willen ontwikkelen. Ook krijg je door de test inzicht in andere visies op veranderen. Lees meer…
Wat zou leren krachtiger maken?
De psycholoog Weick stelt dat we geneigd zijn ingewikkeld te doen over onderwerpen waar we verstand van hebben: onderwerpen die redelijk definieerbaar, grijpbaar, maakbaar zijn. Maar dat we juist te simpel doen over onderwerpen die lastig te doorgronden zijn, want daar staan we met legere handen. Wij denken dat dat ook geldt voor onderwerp ‘Leren in organisaties’. We willen daarom juist de complexiteit en rijkheid van leerprocessen waarderen. We presenteren wat wij zien als betekenisvolle vragen en zoekrichtingen Lees meer…
Niet één grote verandering,
maar meerdere soorten verandering naast elkaar
Op 21 juni en later nog eens op 1 oktober 2012 mocht ik een verhaal vertellen over grootschalige transitieprocessen. In dit geval ging het over de decentralisatie van de jeugdzorg in de Regio Amsterdam. Een lastig proces. Dat verhaal is echter aardig generiek. En dus ook wel handig bij andere grote transities. Lees meer…
Wat maakt en breekt zelfsturing in organisaties?
Met de sterk toegenomen invloed van regel- en controlesystemen in organisaties is ook de roep om zelfsturing krachtiger geworden. In dit artikel wordt de verschuivende verhouding tussen professionele zelfsturing en hiërarchische controle verkend Lees meer…
Vormgeving van kennis als verscholen ambacht
Als veranderaars, onderzoekers en docenten werken we met kennis, Het is wellicht ons belangrijkste ‘instrument’. Toch hebben we het niet vaak over de vorm waarin we kennis gieten. Hoe vatten we in woorden, beelden, grafieken en praatplaten wat we hebben geleerd of onderzocht? Lees meer…
Vuistregels en valkuilen bij het situationeel kiezen van een aanpak.
Kiezen voor de juiste veranderstrategie vraagt nogal wat. Daarbij gaat het niet zozeer om allerlei kenmerken van de diverse strategieën, maar met name om de (werkings)principes die aan de verschillende strategieën ten grondslag liggen en om wat er nodig is om die principes in een organisatie werkbaar te maken. In dit hoofdstuk geef ik eerst een overzicht van de veranderstrategieën die beschikbaar zijn en ga ik vervolgens in op hoe daaruit een keuze is te maken. Lees meer…
Onderzoeken integreren als deel van ons vak als veranderaars en opleiders
Je kunt meer halen uit veranderen, professionaliseren en onderzoeken door ze niet als gescheiden werelden te zien, maar als praktijken en gemeenschappen die elkaar kunnen versterken. Lees meer…
Situating and describing the theory and its practical applications
This is the most up to date, complete and concise publication on the colors of change. It is written for both practitioners and academics that want to go beyond the basics. Those who already know about this change theory are likely to be surprised to find there is more to both the model and its applications Lees meer…
Why do facilitators fail when they try too hard to help people?
The complexity of tough issues can only be handled effectively with intensive local participation. Such participation is not straightforward as people may shy away from the unfamiliar repertoires, unpredictable processes and inevitable opposition that come with the territory. This article focuses on how to facilitate local ownership in a series of paradoxical interventions with sufficient depth and credibility. Lees meer…
De ideeën van ‘grondlegger’ John Coopey over een ‘vergeten thema’ in de literatuur over leren.
Leren is niet waardevrij of machtsarm. Wat er geleerd wordt, waartoe dat relevant is, wie er mee mogen doen, wie daar zeggenschap over heeft: het zijn allemaal keuzes die iets of iemand de wind in de rug geven. Georganiseerd leren zijn daarmee óók machtsinterventies en de leerprofessional kiest altijd partij. In mijn waarneming is die keus vaak onbewust en wordt die even vaak ontkend. Lees meer…
Een korte introductie in de basics van veranderkunde. Het artikel vat het boek 'Leren Veranderen' samen.
Veranderen is een relevant vak voor managers, medewerkers en adviseurs. Het is ook lastige materie. Professionaliteit lijkt het best te borgen via continue reflectie én het benutten van gestapelde kennis. Hiertoe zijn in dit artikel een aantal vragen en corresponderende richtingaanwijzers uitgewerkt. Lees meer…
A validated test based on a colorful theory of change
This chapter presents a questionnaire that measures individual change preferences based on a meta-theory of five paradigms of change. We describe its construction and improvement over a 13-year period, during which time more than 100,000 people have used the test as an instrument for self-reflection.
Lees meer…
Vuistregels voor het leidinggeven aan professionals.
Inclusief de '3V' satisfiers & de '3B' dissatisfiers
Professionalisme zit in de lift. De werkwijzen van managers en professionals ontwikkelen zich niet in hetzelfde tempo. Professionals zoeken vaak hun werkplek binnen organisaties, maar gedragen zich vervolgens als eenlingen waardoor versnippering, middelmatigheid en vrijblijvendheid eerder regel dan uitzondering zijn. De reflex van managers is om de problemen te lijf te gaan met controle en beheersing, wat allerlei conflicten teweegbrengt. Lees meer…
Een pleidooi voor activistische kwaliteitszorg
Ik hou ervan als iets kwaliteit heeft. Of het nou zelfgekweekte tomaten betreft of de passie van mijn leraar Nederlands op de middelbare school. Onvergelijkbare zaken – maar in al deze gevallen ben ik geraakt en geeft kwaliteit het leven kleur. Ik heb dat het meest waar zaken complex worden en door vele mensen samen tot stand komt. Daar waar professionele gedrevenheid om extern iets te betekenen iets ervaarbaars voor direct betrokkenen schept. Het is de ‘kleine kwaliteit’ die bottom-up up ontstaat. Lees meer…
Everything you always wanted to know about culture change
Eindelijk dan: een kort verhaal over cultuurverandering. Daar schrijf ik normaal niet over. Ik geloof dat veel gesprekken over de gewenste cultuur eigenlijk Lees meer…
Context maken en impact hebben
Jaap Boonstra heeft met een stel mensen een nieuw boek geproduceerd over het organiseren en veranderen in een specifieke omgeving: die van scholen, ziekenhuizen, universiteiten, openbaar vervoer, musea en dergelijke. Hij combineert zijn eigen ervaring daarin met die van Lees meer…
Werkboek voor veranderaars in opleiding en praktijk
Ja, het is er van gekomen: een werkboek bij het handboek ‘leren veranderen’. Na veelvuldig verzoek hebben Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer met steun van mij en Leon de Caluwe een werkboek samengesteld met allerlei materialen (aanpakken, oefeningen, beschouwingen, cases) afkomstig van allerlei mensen uit de praktijk Lees meer…
Een reflectie op de historie van het kleurendenken: hoe kunnen we eigenlijk theorie vanuit de praktijk ontwikkelen?
Dit artikel beschrijft hoe de auteurs bijna twintig jaar geleden een metatheorie over verandering het licht deden zien – nu bekend als de kleurentheorie – en hoe die theorie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. De artikel biedt een terugblik, aan de hand van het vierfasemodel van theorieontwikkeling van Smith en Hitt. De auteurs proberen te doorgronden waardoor een creatief idee vele verschijningsvormen kreeg, een krachtige theorie werd en nu breed wordt gebruikt. Lees meer…
Vuistregels voor het opstellen van een veranderstrategie die werkt.
Er zijn allerlei veranderaanpakken. Die werken niet even goed in elke situatie. Er is daardoor winst te boeken met het kiezen van een aanpak die echt goed past. Toch kom het daar in de praktijk vaak niet van. Negen veel voorkomende valkuilen helpen verklaren waarom. Zoals het opstellen van ‘integrale veranderplannen’ waarin veel te veel wordt aangepakt en alle focus ontbreekt. Of zoals ‘ons produkt is uw probleem’ waarin de diagnose wordt overgeslagen. Het goede nieuws is dat de valkuilen te omzeilen zijn. Dit artikel biedt daar een helpende hand bij. Lees meer…
Meer dan dertig auteurs delen hun kennis over leren
Leren houdt de gemoederen bezig, misschien wel omdat het zoveel verschillende betekenissen heeft. In motto’s als ‘leven is leren’ is het woord ‘leven’ door van alles te vervangen: ‘opgroeien’, ‘samenwerken’, ‘ondernemen’, ‘cultuurverandering’. In dit boek nemen praktijkbeoefenaars en wetenschappers stelling in wat zij als de waarde van leren zien. Zij geven hun visie op tastbare zaken waarmee in de praktijk kan worden gewerkt en presenteren onderzoeken die aantonen hoe dat werkt. Lees meer…
Het kleurendenken in kort bestek. Als houvast bij het kiezen van een veranderaanpak
Kiezen voor de juiste veranderstrategie vraagt nogal wat. Daarbij gaat het niet zozeer om allerlei kenmerken van de diverse strategieën, maar met name om de (werkings)principes die aan de verschillende strategieën ten grondslag liggen en om wat er nodig is om die principes in een organisatie werkbaar te maken. In dit artikel geef ik een overzicht van de veranderstrategieën die beschikbaar zijn, en ga ik nader in op hoe daaruit een keuze is te maken. Lees meer…
Mijn reflectie op een klassiek interview met Edgar Schein over hoe leren wel en niet werkt.
Edgar Schein gaf een provocerend interview ‘De angst om te leren’. Ik kreeg het verzoek er kritisch op te reflecteren. Die handschoen nam ik aan. Het interview stond oorspronkelijk in Harvard Business Review en in Nederland ook in het blad Opleiding & Ontwikkeling. De tekst is veelgelezen en zet je aan het denken. Nu – tien jaar later – publiceert O&O het nogmaals met enkele reflecties erbij. Lees meer…
En daar kan je geen genoegen mee nemen...
Als lid van de wetenschappelijke raad voor Organisatieadviseurs schrijven we elk periodiek een column met wat ons aan het hart gaat. Bij mij was dat begin 2016 actieonderzoek: een benadering die ik enorm charmant en krachtig vindt, maar ook buitengewoon verwarrend. Lees meer…
Eerder een troostrijk besef dan een hoopvol recept
Eigen (verander)kracht is een populair thema op dit moment. Geen toeval dat het Jaarcongres juist dit als thema uitkoos. Ik mocht een van de keynotes verzorgen. Daar was ik wel blij mee want je kan mooie maar ook heel foute dingen met dit thema doen. Lees meer…
Dé verzamelsite van methoden, oefeningen en beschouwingen om ons veranderkundig ambacht over te brengen en in de praktijk te brengen.
Sinds juni 2013 is de website in de lucht. De site is opgezet als aanvulling op het handboek ‘Leren Veranderen’ dat ik met Léon de Caluwé schreef en herschreef. Er was sinds jaar en dag veel vraag naar werkvormen, cases, columns, literatuur, onderzoek : kortom naar allerlei materiaal en methoden om de theorie nog beter in de praktijk te brengen. Of beter over te brengen aan studenten.
Vorig jaar boden Gertjan de Groot en Hanna Boersema-Vermeer aan om met ons twee als redacteuren op te treden van een site waarin we dit soort materiaal delen, maar vooral ook verzamelen. Lees meer…
Mastering an instrument for systemic and interactive change
A persistent stereotype of consultants is that of experts who have all the answers. However, the more complex problems are, the less consultants are able to provide ‘magical solutions’. Causal loop diagrams (CLDs) are a powerful tool to deal with issues characterized by content complexity and process complexity. Lees meer…
Een actuele uitleg van een veelgebruikt veranderconcept.
Op 23 mei 2013 gaf ik bij de Gemeente Amsterdam een introductie over het spectrum van veranderkundige benaderingen. In een klein uur schets ik de vijf belangrijkste veranderbenaderingen die je in de theorie en in de praktijk ziet – elk gelabeld met een kleur. Lees meer…
Hoe kan je duurzaam organiseren dat werk deugt en deugd doet?
Een impressie van de Annual Academy of Management Meeting 2015
De 75e meeting van de Academy of Management vond in Vancouver plaats afgelopen augustus – vijf dagen lang. Door er rond te lopen krijg je ook een idee waar het veld zich heen beweegt. Ard Pieter de Man en ik schreven een impressie voor de thuisblijvers Lees meer…
Over het belang van meervoudigheid, de valkuil van klantvriendelijkheid en de verschuivende rol van communicatieprofessionals.
Verandervraagstukken zijn divers. Gelukkig zijn er verschillende soorten veranderbenaderingen om daar recht aan te doen. Dat vraagt wel ‘matching’ en verstand van zaken om dat goed te doen, soms tegen de stroom in. Ook de daarmee communicatie-inspanningen verschillen: je communiceert heel anders bij een bestuurlijke fusie dan bij een cultuuromslag. De geloofwaardigheid staat of valt daarbij ook nog bij het niet ‘te mooi’ maken. Lukt het dilemma’s te delen, fair te zijn over schaduwkanten of zelfs mensen te verontrusten als dat nodig is? Lees meer…
Wat maakt samenwerking tussen praktijk en wetenschap waardevol en wat maakt het moeilijk?
Een inleiding over actieonderzoek, gericht op hoe verschillende arena’s hier nauw moeten samenwerken: de praktijk en de wetenschap, maar ook de opleidingswereld of de institutionele context. Dat kan erg de moeite zijn, maar kost ook moeite. In de inleiding verken ik hoe de arena’s contrasteren, maar vooral ook waarom samenwerken juist daardoor Lees meer…
Find out why large scale change is rarely deep and why linear change paralyzes.
Complex issues require continuous change that is planned incrementally. This paper focuses on how such emergent change can be shaped through a process of small wins and explains how this may even use adversity to fuel the change. The research shows how planning is anything but an innocuous support activity for change efforts and describes how it can either frustrate or enable deep change. Lees meer…
An overview of change management fundamentals
‘Learning to Change’ provides a comprehensive overview of organizational change theories and practices developed by both U.S. and European change theorists. The authors compare and contrast different approaches: five fundamentally different ways of thinking about change Lees meer…
Dilemma’s rond zelfacceptatie, betekenisgeving, verstrengeling en verbinding zijn echt niet uniek.
Adviseurs zoeken naar richting voor de ontwikkeling van het vak, de branche en zichzelf. Omdat het leven vooruit geleefd wordt, maar achteruit geleerd, is dit een onzekere bezigheid. Het kennen van gemeenschappelijkheden in de levensfasen van adviseurs zou hierbij houvast kunnen bieden. Lees meer…
Waar zet je als adviseur kracht voor in, waar ontleen je het aan en hoe kweek je het?
Samenwerking tussen de werelden van beeldende kunst, ontwerp en veranderkunde.
Gedurende een half jaar hebben social designers en organisaties met veel enthousiasme samengewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe perspectieven voor taaie vraagstukken. Deze projecten waren onderdeel van het praktijkonderzoek SOCIALDESIGNFORWICKEDPROBLEMS (SDFWP). Lees meer…
Een impressie van de grootste wetenschapsconferentie ter wereld over management
De ‘Academy of Management’ bracht ook dit jaar weer vele duizenden wetenschappers en praktijkmensen tezamen. Het thema is elk jaar anders: dit jaar stond het in het teken van ‘Capitalism in Question’: het beschouwen van de problematische kanten van ons economisch stelsel. Vele bekende en nog veel meer onbekende namen uit alle windhoeken bogen zich over het thema, nog meer bogen zich over terugkerende managementonderwerpen variërend van organisatiecultuur tot logistiek. Ironische genoeg vond dat dit jaar juist plaats in Word Disney World in Florida. Wij doen er verslag van als terugkerende en als nieuwe deelnemers aan deze ontmoeting. Ter lering en inspiratie.
Een gesprek met Hans Vermaak en Joost Kampen over een situationele benadering van stagnatie in organisaties
Stagnatie kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van de basisvoorwaarden om ‘normaal’ te kunnen werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen juist wanneer er zoveel orde is. Op wat voor manieren kan je hier doorheen breken? Lees meer…
Een voor- en achteruitblik met Jaap Boonstra en Hans Vermaak
Een ochtend lang in gesprek over de historie en de toekomst van veranderkunde ter gelegenheid van 55 jaar Sioo. Over het democratiserende verschil tussen verandermanagement en veranderkunde, over het belang van de geleefde werkelijkheid boven de papieren spierballentaal en over favoriete schrijvers en onze ambivalente opstelling richting nieuwe modes. Maar ook over multi-actor en multi-factor opgaven en hoe je daar samenwerking rond organiseert Lees meer…
Het slechte nieuws en het goede nieuws over vernieuwen rond complexe vragen
Op 4 maart 2010 organiseerde Nedworc een middag over veranderkundig kijken naar ontwikkelingssamenwerking. Ik was een van degenen die een aftrap mocht geven van tien minuten. Het verzoek was wat te zeggen over het omgaan met complexe vraagstukken. Ik gaf een minicollege over wat ik net met een mijn promotie-onderzoek had ontdekt daarover in tien ‘goed nieuws/slecht nieuws’ boodschappen. Lees meer…
Het vraagt toch de tijd die het vraagt om de experimenten tot een goed einde te brengen. Een deel van de schade zullen we gewoon moeten dragen.
Jan Bosteels nam mij de maat met wat lastige vragen over klimaatcrisis, weerstand en fatalisme, vernieuwingsingredienten, achterblijvende instituties en de noodzaak van een nieuwe culinaire traditie. Het interview is een opmaat voor een bijeenkomst van de Vlaamse duurzaamheidsbeweging Plan C. Lees meer…
A common language for situated AI design based on a discussion of current contrasting practices and recurring criticism of prevailing AI designs. How can we get more out of this intervention approach?
Because of its apparent simplicity and luring strength-based stance, appreciative inquiry can be misunderstood as an attractive and easy to emulate technique. Such misunderstanding may cause slippage from thoughtful inquiry into a managerial tool to create motivational experiences at work rather than to engage with complex issues. Such slippage may ultimately turn the appreciative approach into another disappointing management fad. Fortunately, the prolific use of appreciative inquiry during the last decades provides us with rich experiential material for timely reflection, critique and renewal. Lees meer…
